Աշխարհասփյուռ խլացուցիչ

Հայաստանից դուրս ապրող հայերը հիմնականում թշնամաբար են տրամադրված մեր իշխանությունների նկատմամբ: Եվ նրանք մեր պես նույնքան ազատ ու անկաշկանդ են իրենց վիրավորանքներում ու հայհոյանքներում: Սա հասկանալի է՝ եթե իրենց հայհոյանքներով նրանք կատաղեցնեն մեր իշխանություններին ու բաց թողնեն մեր վրա, մենք գոնե գիտենք, որ սրանք մեր թշնամիներն են, «պարսից մարզպան» կամ «ռուս փոխարքա» չեն: Մենք կարող ենք համախմբվել ու մի բան մտածել: Գուցե մեզ սպանեն, բան չունեմ, ասելու, բայց դա օտարի հայտարարած պատերազմ չէ, որն ավարտվում է կապիտուլացիայով եւ որի դեմ մեր անզորությունը մեր քաղաքացիական խղճուկության արտահայտությունը չէ:

Սակայն այլ բան է, երբ մեր հեռացած հայրենակիցները հայհոյում են թուրքին կամ ռուսին, ասենք, Էրդողանին, Պուտինին կամ Պատրիարք Կիրիլին: Սա արդեն այլ հարց է: Պարտադիր չէ, որ ամեն հայհոյանքից հետո ռուսը սպանի մեկ «Ավետիսյանի ընտանիք»: Գուցե այլեւս ընդհանրապես չսպանի: Բայց այդպիսի վիրավորանքները նրան բարոյական իրավունք են վերապահում մի փոքր ֆիզիկապես «հրմշտել» մեզ: Ինքը մեր վրա է մատ թափ տալու, ոչ թե՝ հեռացած հայի։ Ռուսը կամ թուրքը չեն կարող «հրմշտել» Բելգիայի կամ Ֆրանսիայի քաղաքացուն, ԵՄ-ական «մոշչը» դա ոչ միայն չի հասկանա, այլեւ ավելի կսեղմի ռուսների դեմ պատժամիջոցների օղակը, իսկ Թուրքիային ուղղակի մարդկությունից դուրս կհայտարարի: Եթե ռուսները չեն հասկանում, որ Կիրիլը համը հանել է, ձեր հայհոյանքներով ու վիրավորանքներով էլ չեն հասկանա, իսկ եթե շատ լավ գիտեն, որ ցեղասպանությունը ժխտելով Կիրիլը Թուրքիային «բարի կամքի» հայտարարություն է անում, դուք միայն թեժացնում եք կրակը: Դա թողեք մեզ:Եթե Պուտինը կրծքով է պաշտպանում Պերմյակովին, եթե Էրդողանը չի էլ թաքցնում, որ Հայաստանն այս մոլորակի վրա ավելորդ պետություն է, նրանց ելակետն իրենք են, մենք չենք։ Մենք վարքի ելակետ կդառնանք, եթե մեզ մեր ծավալներից ավելի ագրեսիվ դրսեւորենք։ Փաստ է, որ մեր ելակետը Հայաստանն է, եւ ոչ թե՝ Պուտինի ու Էրդողանի անկանխատեսելիությունը։ Ոչ մի Եվրոպա կամ Ամերիկա հանուն մեզ չի զսպի ռուսին կամ թուրքին, նրանք այս երկուսին կզսպեն հանուն իրենց։ Եվ առ այսօր այդպես էլ արել են։ Եվ ապագայում էլ են այդպես վարվելու։ Հայաստանը քաղաքակրթության դեմքը չէ, Հայաստանն ինտելեկտուալ հանճարի «նավթը» չէ։

Տարիներ առաջ Բեռլինի ԱԳ նախարարության աշխատակիցը իմանալով որ հայ եմ, ինձ հարցնում է՝ դուք էլ եք մահմեդական, չէ՞։ Մարդիկ իրենց նեղություն չեն տալիս իմանալու, թե որպես գործոն դու ո՞վ ես։ Այդքան ընտրություն ու հանրաքվե է կեղծվել Հայաստանում։ Ամբողջ դուրսը գիտի, չէ՞, որ այդ կեղծիքները մեր ժողովրդավարության, մեր ազատության, մեր ինքնադրսեւորման հաշվին են։ Գիտի, չէ՞, որ այդ վակխանալիան Հայաստանը դարձրել է հետամնաց երկիր։ Գիտի, չէ՞, որ մարդիկ այդ վակխանալիայից փախչում են այնպես, ինչպես սիրիացիներն «Իսլամական պետությունից»։ Ո՞վ է երբեւէ այդ կեղծիքները շրխկացրել մեր իշխանությունների դեմքին հենց մեզ՝ քաղաքացիներիս, նկատի ունենալով։ Ոչ ոք։ Նույնիսկ նրանց քաղաքականապես ակտիվ քաղաքացիներին դա խորապես հետաքրքիր չէ։ Որովհետեւ մեր, որպես պետության, անդունդում հայտնվելն իրենց վրա չի տարածվում։ Այ որ Քյոլնում գերմանացի կնոջ բռնաբարենք, կդառնանք սպառնալիք։ Գուցե հիշեն, որ սա էն հայն է, որի երկրում առանց այն էլ քաղաքակիրթ ոչինչ տեղի չի ունենում, որի երկիրը վերջին 20 տարվա քաղաքակրթական քարտեզներում չկա։ Այնպես որ մեր անունից կուրծք մի ծեծեք։ Դա ավելորդ անգամ խլացնում է մեզ, մարդկանց, որոնք Սերժ Սարգսյանի եւ նրա մարդակերների հետ հաշիվները չփակած պետք է մտածեն, թե էդ արտահայաստանյան գործիչներին ուղղված հայհոյանքների տակի՞ց ոնց պիտի դուրս գան։

Եվ, ի վերջո, էթիկապես առանձնապես «սիրուն չէ», երբ տարածաշրջանային հրաբուխի մեջ նստածներս կառավարման մինչեւ վերջին շտրիխը կայացած Եվրոպայից ու Ամերիկայից մեր հայրենակիցների բերանով լսում ենք, որ, դիցուք, թուրքը մնում է թուրք։ Վաղուց այդպես չէ։ Հայաստանում այնքան «հայեր» կան, որոնք թուրքին հիմքեր կտային ասելու, որ հայը մնում է հայ։ Երբ բեռլինցի թուրքը վիրավորում է Սերժ Սարգսյանին, էս մարդը չի կարող այդ վիրավորանքից իր համար թուրքին վատություն անելու սխեմա կառուցել։ Շատ-շատ նրա սարսափի զգացումը սրվի հասկանալով, որ բեռլինցի թուրքի հետեւում 80 միլիոնանոց թուրքն է, այսինքն, մեկ թուրքն անգամ մեծամասնություն է ամբողջ Հայաստանի նկատմամբ։ Բայց երբ բեռլինցի հայն է վիրավորում Էրդողանին կամ Կիրիլ Պատրիարքին, ինքը խլացնում է Հայաստանի Հանրապետության շահի տեսանկյունից Էրդողանի կամ Կիրիլի արածների հայաստանցու ընկալումը։ Ընդհանրապես, դուք ազատ եք ձեր արտահայտություններում, դուք ավելի քան ազատ եք խոսքի ձեր իրավունքների մեջ, բայց դուք ազատ եք, որովհետեւ ձեր ներկայիս երկիրը՝ Գերմանիան, Ֆրանսիան, Ամերիկան, իրենց թույլ են տալիս «Միստրալ»-ներ ուղարկել եւ ՄԱԿ-ին շրջանցելով ռմբակոծել այս կամ այն երկիրը։ Մենք նման բան չենք կարող մեզ թույլ տալ։ Խնդիրը թուրքի եւ ռուսի հանդեպ մեր՝ հայաստանցու վախը չէ, այլ՝ հայելին։ Մի վիրավորեք նրանց, որոնց աչքերի մեջ նայելով հաստատ նույնը չէիք կրկնի։ Եվ, ընդհանրապես, մի վիրավորեք մարդկանց։ Հաճախ նրանք իրենց չեն ներկայացնում։ Եվ նույնիսկ իրենց քաղաքացիներին չեն ներկայացնում։ Դա նույնն է, որ շախմատ խաղալիս վիրավորես շախմատիստին։

 

Մհեր Արշակյան