Ստեփան Դեմիրճյան.”Ինձ մեղադրում են օրինական ճանապարհով շարժվելու համար”

Դիանա Մ.–Արդյո՞ք ընդդիմությունը իր հավակնությունները չի մեղմում մասնակցելով ընդհամենը քաղաքապետի ընտրություններին: Նշանակո՞ւմ է արդյոք, որ քաղաքապետ ընտրվելուց հետո, ըստ ընդդիմության, կեղծված ընտրությունների արդյունքում նախագահի աթոռը զբաղեցնող Սերժ Սարգսյանի հետ ընդդիմադիր քաղաքապետը համագործակցելու է:

Գիտեք, ժամանակին ընդդիմությանը քննադատում էին, որ այն ակտիվորեն չի մասնակցում Երեւանի համայնքների, համայնքապետերի ընտրություններին եւ այն ժամանակ մենք ասում էինք, որ մենք կարեւորում ենք Երեւանի ավագանու ընտրությունները: Կարեւորում էինք օրենքի ընդունումը եւ այդ ընտրությունների անցկացումը: Հիմա ժամանակը եկել է եւ մենք մասնակցում ենք այդ ընտրություններին: Շատ է խոսվում այս ընտրությունների մասին այն համատեքստում` քաղաքական է, քաղաքական չէ: Մեզ մեղադրում են այն բանի մեջ, որ մենք քաղաքականացնում ենք ընտրությունները: Ավելորդ չէ ասել, որ ընտրությունները ինքնին քաղաքական գործընթաց է: Մենք բազմիցս ասել ենք, որ սա մի փուլ է երկրում սահմանադրական կարգը վերականգնելու պայքարում: Սակայն միեւնույն ժամանակ, հաղթելու դեպքում ՀԱԿ-ը հետամուտ է լինելու քաղաքում կուտակված բազմաթիվ խնդիրների լուծմանը: Ինչ վերաբերվում է համագործակցությանը, այստեղ էլ ես խնդիր չեմ տեսնում: Եթե ՀԱԿ-ը հաղթի, իսկ արդար ընտրությունների դեպքում հաստատ կհաղթի, ընդդիմության քաղաքապետը կիրականացնի օրենքով սահմանված քաղաքապետի լիազորությունները:

Երևանի քաղաքապետի պաշտոնը նախկինում վտանգավոր էր կյանքի համար

18 քաղաքապետերից 5-ը գնդակահարվեց, մեկն ինքնասպան եղավ, մեկը վտարվեց երկրից, մյուսը մահացավ բանտում… Երևանի քաղաքապետի պաշտոնը նախկինում բավականին վտանգավոր էր կյանքի համար: Երևանի տեղական ինքնակառավարման պատմությունը սկսվել է Ցարական Ռուսաստանի կազմում: Կա նույնիսկ հստակ ամսաթիվ` 1879 թվականի հոկտեմբերի մեկը, երբ կայսր Ալեքսանդր երկրորդի հրամանագրով Երևանը պաշտոնապես դասվեց կայսրության քաղաքների շարքը: Ռուսական մյուս քաղաքների նմանությամբ ընտրվեց առաջին քաղաքային Դուման` այսօրվա Ավագանու նախատիպը:

Մինչ 1917 թվականը Երևանն ունեցավ 9 քաղաքագլուխ` Ղորղանյան, Գեղամյան, Տիգրանյանց, Բունիաթյան, Տեր-Սարգսյան, Իսահակ, այնուհետ` Հովհաննես Մելիք-Աղամալյան եղբայրներ, Տիգրանով, Խաչատուրյանց: Նրանց օրոք Երևանը սկսեց քաղաք դառնալ: Բացվեցին գործարաններ, առաջին հյուրանոցը, հիվանդանոցը, առաջին հիդրաէլեկտրակայանը, բանկը, անցկացվեց մարդահամար, շահագործվեցին ջրմուղը, հեռախոսային ցանցը, կառուցվեցին մինչ օրս կանգուն շինություններ` օրիորդաց ու արական վարժարանները, առանձնատներ և այլն:

Քարոզարշավը թեժ է լինելո՞ւ

Արդեն 3 օր է, ինչ պաշտոնապես մեկնարկել է Երեւանի ՏԻՄ ընտրությունների քարոզարշավը: Կուսակցությունները սկսել են հանդիպումները ընտրողների հետ, քաղաքական գովազդները, հավաքներն ու այլ քարոզչական միջոցառումներ: Այս ընտրությունների “նորահայտնությունը” ընտրական ԿԸՀ`անհատների հաշվառման եւ ընտրություններին մասնակցության հնարավորությունն է, ինչը կուսակցությունների, ընդհուպ մինչեւ Տիգրան Կարապետյանի դժգոհությունն է առաջացրել եւ նա որոշումը վիճարկել է Վարչական դատարանում: Կարեւոր “նորահայտություն” է նաեւ Արդարադատության նախարարի նախաձեռնությանը` “կուսակցություններին խոստումներով ու փող բաժանելու մեթոդներով” գործելը արգելող: Ի վերջո կուսակցությունների ներկայացվածությունը համամասնական ցուցակը գլխավորողների նման տեսքով արդեն իսկ ինտրիգային ու լարված քարոզարշավ է խոստանում:

Կոմունիսնտները սկսեցին` Կոնգրեսը ավարտեց

Աշխատավորների օրը զանգվածային միջոցառումներով առատ էր: Առավոտյան կոմունիստները “վպերյոդ” արեցին, երեկոյան`ընդդիմությունը: Առավոտյան “Կեցցե մայիսի 1-ը” ցուցապաստառներով, թմբուկ, շեփորով կոմունիստական կուսակցության երեւանյան եւ մարզերից քաղաք հասած համակիրները քայլեցին մինչեւ Շահումյանի արձան: Նրանց հետ էին նաեւ դպրոցահասակ երեխաներ` կարմիր վզկապներով ու գլխարկներով: Երեկոյան ընդդիմության բազմամարդ երթը անցավ Մաշտոց պողոտայով,Հանրապետության հրապարակով, Ամիրյան, Թումանյան փողոցներով եւ հասավ մինչեւ Հյուսիսային պողոտա: Նրանց հետ էին ոստիկանները: Մարտի 1 ի հանրահավաքից մեկ ամիս անց ընդդիմության հանրահավաքը, ըստ ամենայնի, 4 կարեւոր “իրավիճակ” ուներ մեկնաբանելու. սոցիալ-տնտեսական իրավիճակի վատթարացում, յոթ քաղբանտարկյալների գործի տապալում, հայ-թուրքական երկխոսության խորացում, Երեւանի քաղաքապետի ընտրության նախապատրաստություն։

“Հարց է առաջանում. ի՞նչն էր բարձրացված այդ ամբողջ աղմուկի իմաստը։ Ցավոք, հարցի պատասխանը դառնահամ է լինելու հայկական կողմի համար։ Ամբողջ խնդիրն այն է, որ Թուրքիան, Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու ընդհանուր տրամադրվածությունից բացի, իր առջեւ նաեւ մի ավելի նվազագույն եւ կոնկրետ նպատակ էր դրել, այն է՝ ամեն գնով կանխել Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների նախագահ Բարաք Օբամայի եւ ամերիկյան կոնգրեսի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչման վտանգը։ Թուրքիան լիովին հասավ իր նպատակին, Հայաստանը մնաց ձեռնունայն, իսկ Սփյուռքը դարձյալ հուսախաբ եղավ։ Ֆուտբոլային դիվանագիտությամբ սկսված խաղի առաջին կեսն ավարտվեց 1։0 հաշվով՝ հօգուտ Թուրքիայի”,-իր ելույթում ասաց ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը` խոսելով հայ-թուրքական հարաբերություններում վերջերս նկատվող աննախադեպ տեղաշարժի մասին:

“Փող բաժանել”-ը արգելվում է օրենքով

“Կուսակցությունների մասին” ՀՀ օրենքի 9-րդ հոդվածում լրացումներ անելու մասին Արդարադատության նախարարի նախաձեռնությանը կառավարությունն նախորդ շաբաթ իր նիստում հավանություն տվեց: Ըստ վերջինիս` “Արգելվում է կուսակցություններին անձամբ կամ նրանց անունից կամ որևէ այլ եղանակով քաղաքացիներին անհատույց կամ արտոնյալ պայմաններով տալ /խոստանալ/ դրամ, սննդամթերք, արժեթղթեր, ապրանքներ կամ մատուցել /խոստանալ/ ծառայություններ”: Ապա տրվում է հետեւյալ հիմնավորումը. “…կուսակցությունները մինչև ընտրությունները անհատույց կամ արտոնյալ պայմաններով դրամ, սննդամթերք, արժեթղթեր, ապրանքներ տալու /խստանալու/ կամ ծառայություններ մատուցելու /խոստանալու/ միջոցով շրջանցում են ընտրական օրենգրքով սահմանված արգելքը: Մեր կարծիքով, նման երևույթներն անընդունելի են, եթե նույնիսկ դրանք իրականացվում են բարեգործության անվան տակ: Նման խնդիրներին անդրադարձել է նաև Սահմանադրական դատարանն իր 10.06.07թ. ՍԴՈ 703 որոշմամբ”:

“Ավանդաբար” հայկական ընտրությունների պրակտիկայում քարոզարշավերին ձայների “ստացման” անցած շաբաթվանից արդեն անթույլատրելի համարող պրակտիկան` խոստումների, փող ու մնացյալ բաժանելու, անխուսափելիորեն ուղեկցել է մեզ բոլոր ընտրություններին: Եվ այս մեթոդին դիմել են բոլոր այն կուսակցությունները անխտիր, ովքեր նման հնարավորություն ունեն: Տարածքային բոլոր “գզիրները” ամեն ընտրություններին տնետուն են ընկնում ձայներ հավաքելու` խաթրով, փողով, կարտոֆիլով, այլուրով, ամեն կերպ…

Երեւանի ՏԻՄ ընտրություններ. ընդդիմությունը ռեւա՞նշ է վերցնում

ԿԸՀ սահմանված ժամանակացույցով Երեւանի ՏԻՄ ընտրություններին մասնակցելու հայտ ներկայացրեցին Բարգավաճ Հայաստանը, Հայ ազգային կոնգրեսը, Օրինաց երկիրը, Հանրապետականը, Դաշնակցությունը, Ժողովրդական կուսակցությունը: Խորհրդարանական “Ժառանգություն” խմբակցությունը որոշում կայացրեց չմասնակցել ընտրություններին, այնինչ մինչեւ երեկ դեռ քննարկվում էր ՀԱԿ-ի հետ միասնական ցուցակով կամ առանձին հանդես գալու տարբերակը: Ընդդիմության կամ կոալիցիայի իրական կամ թվացյալ առանձին հանդես գալու հանգամանքը, քաղաքական ենթատեքստերը ամենաանկանխատեսելին են դարձում: Սակայն, ակնհայտ է, որ Երեւանի ընտրված քաղաքապետը այլեւս երկրի առանցքային քաղաքական պատասխանատու պաշտոններից մեկն է լինելու եւ պատահականություններ ենթատեքստերում լինել չեն կարող:

Ըստ ամենայնի, այս ընտրություններով գործող իշխանությունները երկու հավանական ելքերով հնարավորություն ունեն կամ լեգիտիմացնելու իրենց ռեժիմը եւ երկրի ղեկավարման պատասխանատվությունը կիսելու ընդդիմության հետ, կամ ամեն գնով կառչելու երկրի ղեկավարման առանցքային պաշտոններից մեկը եւս սեփական հսկողության տիրույթում պահելու հնարավորությունից: Մասնակցության հայտ ներկայացրած մյուս կուսակցությունների հանդեպ արդար լինելու համար արժի նշել, որ պետք չէ բացառել որեւէ այլ ելք այս ընտրությունների համար: Համենայն դեպս գոնե հիմա այդքան էլ պարզ չէ ինչու է կոալիցիան իրարից ձայներ խլում եւ ինչ պայմանավորվածություններ կան հակադիր եւ միեւնույն հարթություններում: Եթե կոալիցիոն կուսակցությունների մասնակցությունը “արդարության” իմիտացիայի համար է, ուրեմն ՀՀԿ-ն սեփական գործելաոճի չափազանց ռիսկային ուղի է ընտրել:

“Լեւոն քաղաքապե՞տ”. ՀԱԿ ցուցակը կգլխավորի Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը

ՀԱԿ-ը հայտնում է, որ մարտի 15-ին տեղի է ունեցել Հայ ազգային կոնգրեսի Քաղաքական խորհրդի եւ կենտրոնական գրասենյակի համատեղ նիստ` ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի մասնակցությամբ եւ որոշում է կայացվել, որ Երեւանի քաղաքապետի ընտրություններին Հայ ազգային կոնգրեսի ցուցակը կգլխավորի Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը:

“Նիստի ընթացքում քննարկվել են առաջիկա քաղաքապետական ընտրություններին առնչվող հարցեր: Քննարկման ընթացքում մասնակից կուսակցությունները հայտնել են այն կարծիքը, որ հաշվի առնելով Երեւան քաղաքի էական կշիռը երկրի քաղաքական եւ տնտեսական կյանքում, այս ընտրություններն անհրաժեշտ է դիտարկել, որպես երկրում սահամանդրական կարգը վերականգնելու առանցքային փուլ: Նիստում ընդունված որոշման համաձայն Հայ ազգային կոնգրեսը կմասնակցի Երեւանի քաղաքի քաղաքապետի ընտրություններին: Կոնգրեսի ցուցակը կգլխավորի ՀՀ առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը: Մեկ այլ որոշմամբ` Հայ ազգային կոնգրեսին մաս կազմող կուսակցությունները կենտրոնական գրասենյակին լիազորել են քննարկել «Ժառանգություն» կուսակցության առաջարկը` ընտրություններում միասնական ցուցակով հանդես գալու վերաբերյալ

Ընդդիմությունը հանրահավաք արեց ու տուն գնաց

Ու չնայած մարզերից Երեւան բերող տրանսպորտային խոչընդոտներին, չնայած մայրաքաղաքում ոստիկանության կուտակումներին, ընդդիմության հանրահավաքը կայացավ ու այսօր Մատենադարանի հարակից տարածքում բամամարդ հանրահավաքի մասնակիցները հիշեցին “Մարտի 1”-ի բոլոր զոհերի անունները մեկ առ մեկ եւ մեկ րոպե լռությամբ հարգեցին նրանց հիշատակը:

Մասսայական հավաքների 4,5 ամսվա դադարից հետո հանրահավաքի մասնակիցների շարքերում հանդիպեցի նաեւ ընդդիմության քաղաքական հայացքներ չկիսողների, որոնք եկել էին պարզապես հետաքրքրությունից դրդված: Սովորականից մարդաշատ էր նաեւ հարթակը լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներով, որոնք բազմաթիվ հարցեր էին պատրաստել ընդդիմության առաջնորդների համար:

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթը, որը ՀՀ-ում մարտի 1-ի հետեւանքների, իշխանությունների անօրինությունների, տնտեսական ճգնաժամը կոծկելու քաղաքականության բացահայտումից մինչեւ հանրահավաքի անցկացման խոչընդոտներին էր անդրադառնում:

“Դառնալով օրվա խորհրդին, ցավով պետք է արձանագրել, որ մարտի 1 ի ողբերգության տարելիցը մենք ստիպված ենք նշել ընկճող մթնոլորտում: Բանտերը շարունակում են լցված մնալ շինծու մեղադրանքների հիման վրա քրեական հետապնդման ենթարկված մեր տասնյակ ընկերներով: Ամբողջ մի տարի իշխանությունները ոչինչ չեն արել ոճրագործության բուն պատասխանատուների՝ մարդասպանների, հրձիգների, խանութներ թալանողների բացահայտման ուղղությամբ, ընդհակառակը, ջանք չեն խնայել նրանց հանցագործությունները կոծկելու համար: Քաղաքապետարանը 94 անգամ ապօրինաբար մերժել է հանրահավաքներ ու երթեր անցկացնելու մեր դիմումները:

Ընդդիմությունը “թայմ աութ” վերցրեց

Համաժողովրդական շարժումը երկամսյա թայմ աութ վերցրեց. շարժման առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը իրենց այս որոշումը հրապարակելուց հետո սակայն իշխանություններին կոչ արեց չոգեւորվել եւ այդ ժամանակավոր դադարը չհամարել շարժման կասեցում: ՚Համահանրապետական հանրահավաքների ու երթերի ժամանակավոր դադարե­ցումը չի նշանակում, որ Շարժումը հրաժարվում է հետագա քաղաքական պայքարից եւ իր առաջ քաշած պահանջներից, որոնք են՝ քաղբանտարկյալների անհապաղ ազատ արձակումը, երկրում իրական ժողովրդավարության ու օրինականության հաստատու­մը, արտահերթ խորհրդարանական ու նախագահական ընտրությունների անցկացումը: Ընդհակառակը, համոզված ենք, որ այդ քայլը ոչ թե դանդաղեցնելու, այլ արագացնելու է նշված նպատակների իրականացումը: Հանրահավաքի մասնակիցները բավականին բուռն արձագանքեցին ՀՀ առաջին նախագահի ելույթի հատկապես այս հատվածին: ՚Զանգվածային միջոցառումներից միառժամանակ հրաժարվելու համարձակ եւ պատաս­խանատու քայլով Համաժողովրդական շարժումն ապացուցում է իր լրջությունը: Նույնը մնում է ապացուցել Հայաստանի իշխանություններին ու նրանց սպասարկուներինՙ,- ասաց Նախագահը:

ԼՂՀ անկախությունը, դաշնակցականերն ու ընդդիմության սենսացիան…

Հայաստանի պատմության տխուր, վերջերս “մեռելոցային” տոներից զատ հայ ժողովուրդը ցնծալու եւ պաշտոնյաները շնորհավորական ուղերձներ հղելու հրաշալի առիթ ունեին։ԼՂՀ անկախությունը արդեն 17 տարեկան է։ Ուռա։Մամուլում մի փոքր դիտանց արեցի եւ հասկացա, որ հատկապես հենց այսօր ամենից շատ քննակվեց վերջին տարածաշրջանային զարգացումների համատեքստում /Աբխազյաի ու Օսեթիայի ճանաչումներ/ ԼՂՀ կարգավորման գործընթացի մասին։

Ապա խոսենք ՀՅԴ հանրահավաք-համերգի մասին՝ ԼՂՀ անկախությանը նվիրված։ Բանախոսները չմոռացան ԼՂՀ անկախության կերտման ճանապարհն ու լավատեսական, հաստատակամ ասացին, որ ԼՂՀ անկախությունը դեռ կճանաչի ողջ աշխարհը։Արձագանքները հավաքվածների բավականին խիտ շարքերում առանձնապես չէին երեւում /շոգն էր պատճառը, գուցե մկիրոֆոնի ձայնը լավ չէին լսում կամ էլ գուցե վանկարկելու “հավես” չունեին, մեկ ու մեջ արձագանում էին/։ Ապա հանրահավաքը վարող Հրայր Կարապետյանը ընթերցեց Դաշնակցության կազմած հայտարարույթունը՝ ԼՂՀ կարգավորման բանակցային գործընթացը արդյունավետ դարձնելու միակ միջոցի՝ Արդբերջանի՝ ուժի կիրառումը բացառող փաստաթղթի ստորագրման մասին եւ հանրահավաքի մասնակիցները իրենց համաձայնությունը հայտնեցին նույն փաստաթղթի մասին։

Ինչ կփոխի այս հանրահավաքը?

Համաժողովրդական շարժման օգոստոսի 1-ին ազդարարված հանրահավաքը մեկնարկում է հոծ բազմության “Լեւոն նախագահ” վանկարկումներով եւ երիտասարդների դատարկ “Նոյ”-ի շշերով զարկում են թմբուկներին: Արդեն ելույթ են ունեցել “Հանրապետություն” կուսակցության առաջորդ Արամ Զավենի Սարգսյանը, ՀԺԿ նախագահ Ստեփան Դեմիրճյանը, նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը, “Ժողովրդավարական ուղի” կուսակցության փոխնախագահ Վարդան Գրիգորյանը: “Ազգային Կոնգրեսի ստեղծմամբ ամեն ինչ ասված է”,-ասել է իր ելույթում Արամ Սարգսյանը` ըստ ամենայնի փոխանցելով հանրահավաքի հիմնական հաղորդագրությունը: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ելույթում եւ կոնգրեսը անկասկած իր ուրույն տեղը կունենա: Բայց հիմա ուզում եմ շտապել եւ հարցնել ձեզ… Ձեր կարծիքով ինչ կփոխի այս հանրահավաքը եւ ինչ իրատեսական արդյունքներ կարելի է սպասել մոտ ապագայում?