Էդուարդ Շարմազանով. “ՀՀԿ եւ ԲՀԿ միջեւ լուրջ տարաձայնությունների առիթ չկա”

Դուք ինքներդ գո՞հ եք Երեւանի քաղաքապետի ընտրությունների ընթացքից եւ արդյունքներից:

Նախ նշեմ, որ ընդհանուր առմամբ դրական եմ գնահատում Երեւանի ավագանու ընտրությունների քարոզչության ընթացքը, որովհետեւ բոլոր քաղաքական ուժերը իրենց կոռեկտ պահեցին եւ քարոզարշավը հիմնականում եղել է ծրագրերի քաղաքական մրցակցության համատեքստում: Իսկ ընտրությունների օրը գնահատում եմ լավ, ոչ թե նրա համար, որ մենք հաղթեցինք, այլ այն պարզ պատճառով, որ այս ընտրությունները ցույց տվեցին, որ մենք կարող ենք լավ ընտրություններ կազմակերպել: Այո, կան բազմաթիվ թերություններ: Այդ թերությունները արձանագրել էին համապատասխան մարմինները եւ պատահական չէ, որ 6 տեղամասերում վերահաշվարկներ տեղի ունեցան:

Հիմնականում բախումները Հանրապետականի եւ Բարգավաճի միջեւ էր: Դա ինչո՞վ եք պայմանավորում:

Ես չեմ կարծում, որ դա ՀՀԿ եւ ԲՀԿ միջեւ լուրջ տարաձայնությունների առիթ է տալիս: Ընտրությունները դա մրցակցություն է, որը բաց է մրցակցության համար եւ կարող են որոշակի անձնական խնդիրներ ավելի ցայտուն լինել մրցապրոցեսի ժամանակ: Բայց այն, որ պայքարը գնում էր հիմնականում ՀՀԿ եւ ԲՀԿ միջեւ, դուք ասացիք:

Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման մեկ տարին

Երեկ` ապրիլի 9-ին լրացավ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման 1 տարին եւ այսօր մոտ 2,5 ժամ տված մամլո ասուլիսում նա ամփոփեց իր այն եւ պատասխանեց լրագրողների հարցերին: Վերջիններիս բազապիսի էին` ներքին եւ արտաքին քաղաքականությունից մինչեւ տնտեսական ճգնաժամի հաղթահարման ճանապարհները ու քաղբանտարկյալներին առնչվող հարցեր: Առանձին անդրադարձ եղավ նաեւ հայ-թուրքական հարաբերություններին, ինչպես նաեւ ԼՂՀ կարգավորման գործընթացին:

“Ամբողջովին կիսում եմ մեր լրատվամիջոցների, մեր հասարակության անհանգստությունը’ կապված մարտի 1-ի դեպքերի հետ, բայց չեմ կիսում այն կարծիքը, թե մեր երկրում կան ապօրինաբար ձերբակալվածներ, քաղբանտարկյալներ”,-ասաց Սերժ Սարգսյանը` պատասխանելով “Ա1+”-ի հարցին, թե ինչ քայլեր են ձեռնարկվում ԵԽԽՎ 1643 բանաձեւի կատարման ուղղությամբ, մասնավորապես, մարտի 1-ի արդար դատաքննության, ապօրինաբար ազատազրկվածներին, քաղբանտարկյալների ազատ արձակելու ուղղությամբ, ինչու չէ նաեւ “Ա1+”-ի ոտնահարված իրավունքը վերականգնելու համար: Իսկ համաներման մասով նշեց. “Համոզված եմ, որ հանրապետության նախագահը պետք է իր իրավունքներն օգտագործի այն ժամանակ, երբ կավարտվի դատաքննության փուլը: Ես չեմ բացառում, որ կարող է լինել համաներում, բայց ես չեմ տեսել մի նախագահ, որը նախօրոք հայտարարի , որ մի քանի օր հետո կամ մի շաբաթ հետո համաներում եմ կիրառելու. կգա ժամանակը, մենք կտեսնենք”: Մարտի 1-ի թեմայի շուրջ Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, թե այդ իրադարձությունների համար պատասխանատու են բոլորը, ոչ միայն իշխանությունը:

Թեժ քաղաքական շաբաթ. իսկ “Ժառանգությունը” ի՞նչ կասի

Անցնող շաբաթվա ներքաղաքական կյանքում Երեւանի ավագանու ընտրությունը իր ենթաթեմաներով թերեւս միանձնյա “թոփ նյուզ”-ի կարգավիճակում կլիներ, եթե քաղաքական քննարարկումների դուռը չթակեր ֆինանսական ճգնաժամ ու վերջինիս հաղթահարման իմիտացիային ուղղված ծրագրերի քննարկումը: Անցնող շաբաթվա վերջին օրը 48 կուսակցությունների ղեկավարները ընդունել էին Սերժ Սարգսյանի հրավերը դռնփակ նիստում քննարկելու «Համաշխարհային ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը եւ Հայաստանը» թեման:

«Մի թյուրըմբռնում կա, որին ուզում եմ անդրադառնալ: Դա այն ընկալումն է, որ ճգնաժամը զուտ ֆինանսական եւ տնտեսական բնույթ ունի’ դրա արդյունքում ձեւավորված սոցիալական հետեւանքներով: Համաշխարհային ճգնաժամը մեծ մարտահրավեր է քաղաքական դաշտին, արժեհամակարգին ու բարոյականությանը: Թե ով իրեն ինչպես է դրսեւորում ճգնաժամի ժամանակ, ցույց է տալիս նրա արժանիքները, բարոյականությունը ու քաղաքական պատասխանատվություն վերցնելու աստիճանը: Անշուշտ, ամենահեշտը նստել քննադատելն է, եւ սա, իհարկե, նաեւ անվտանգ է,- ասում է Սերժ Սարգսյանը “ակնհայտ” ենթատեքստով:

Ղարաբաղը կհանձնեն սահմանադրական հանրաքվեի արդյունքում?

Արդեն 2-րդ օրն է անընդմեջ Աժ-ում քննարկվում է “Հանրաքվեի մասին” ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին օրինագծը, որը Աժ է բերել ՀՀ կառավարությունը: Լարված մթոլորտում քննարկումներն արդեն երկրորդ օրն անընդմեջ հակասական մեկնաբանությունների տեղիք են տալիս: Հիմնական հակասությունը օրենքի իրական ենթատեքստի` ԼՂՀ կարգավորման եւ օրինագծի “սահմանադրականության” շուրջ է: Այսինքն, եթե մինչ այժմ, ըստ Սահմնադարության 111 հոդվածի, հանրաքվե անցկացնելու որոշման իրավունք ուներ միայն հանրապետության նախագահը՝ ԱԺ-ի հետ խորհրդակցելով, ապա այժմ առաջակվում է այդպիսի իրավունք վերապահել նաեւ կառավարությանը: Կառավարության անցկացրած հանրաքվեն, ըստ երեւույթի, կունենա զուտ խորհրդատվական բնույթ, բայց օրինագծում` “պետական կարեւորագույն հարցերով հասարակական կարծիքի բացահայտման նպատակով հանրաքվեի անցկացում” է ձեւակերպված:

Խորհրդարանական երկօրյա քննարկումներ ներկայացնում ենք առանց մեկնաբանության. “Ժառանգության” պատգամավոր Ստեփան Սաֆարյանի հարցը ուղղված հարցի զեկուցող ՀՀ արդարադատության նախարար Գեւորգ Դանիելյանին: “Չե՞ք բացառում, որ հարցերը կարող են դրվել այնպիսին, որ հետագայում կառավարության կամ նախագահի կողմից ընդունվեն որոշումներ, որոնք ուղղակի մանիպուլյացիա լինեն պարզ հարցի. օրինակ՝ կառավարությունը հարցնում է՝ Աղդամը մեր հայրենի՞քն է, ժողովուրդն ասում է՝ “ոչ”: Քանի որ դա վերաբերում է արտաքին եւ ռազմական խնդիրներին, նախագահը որոշում է, որ փոխզիջումների փաթեթում Աղդամը կա, քանի որ այն մեր հայրենիքը չիՙ: Այսինքն, հարցը տրվի մեկ այլ ենթատեքստով, որոշումն ընդունվի՝ միանգամայն այլ”:

ԱԺ նախկին նախագահ Տիգրան Թորոսյանը: “Հանրաքվեն միայն ու միայն ժողովրդի իշխանությունն իրականացնելու միջոց է, եւ վերջակետ, հարցումը, առանց պարտադիր հետեւանքների, ժողովրդի իշխանության իրականացման ձեւ չէ, եւ ակնհայտ է, որ այս նախագիծը բացարձակապես չի բավարարում Սահմանադրության պահանջներին: Եթե խնդիր կար պարզելու հանրության կարծիքը, կարելի էր ընտրել ուրիշ ձեւ: Կարծում եմ` որեւէ մեկի համար գաղտնիք չէ, թե այս հրատապությունը ինչով է պայմանավորված: Անկեղծորեն պետք է ասեմ, որ համոզված եմ՝ Ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման այն արագացված գործընթացը, որի մասին խոսվում է, չի իրականանալու, մի որեւէ ճանապարհի, ինչպես Քի Ուեստում հայր Ալիեւը երկար բանակցություններից հետո հրաժարվեց իր բոլոր մոտեցումներից, ահա այդպսիսի ընթացք է լինելու այս դեպքում եւ ես համոզված եմ, որ խնդիրը չի հասնելու կարգավորմանը: Չի կարելի հակասահմանադրական օրինագծով խարան դնել հանրաքվեի գաղափարի վրա:

Դարձյալ Ղարաբաղ… հրադադարը խախտում է Ադրբեջանը

ԼՂՀ կարգավորման գործընթացի շուրջ վերջին զարգացումները այլեւս մտահոգիչ լինելուց փոխակերպվել են անհանգստացնող, սպառնացողի։ Ու մինչ Սերժ Սարգսյանը հարցազրույցում պարզաբանում է բանակցային գործընթացի նշանակությունն ու բառախաղերի իմաստը, ԼՂՀ ԱԳՆ մամլո ծառայությունը հայտնում է նոյեմբերի 15-ի լույս 16-ի գիշերը Ադրբեջանի զինված ուժերի հատուկ նշանակության ջոկատի կողմից ԼՂՀ զինված ուժերի դիրքերի հարավ-արեւելյան ուղղությամբ ԼՂՀ պաշտպանության բանակի թիկունքը ճեղքելու փորձերի մասին։ Եվ սա այն դեպքում, երբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները այս օրերին պաշտոնական այցով գտնվում են ԼՂՀ-ում եւ Հայաստանում։ Եւ սա Ռուսաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների կողմից վերջերս ստորագրված մոսկովյան հռչակագրից անմիջապես հետո, որում մասնավորապես նշված է, որ կողմերը պատրաստ են քաղաքական ճանապարհով ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման միջոցով նպաստել տարածաշրջանում կայունության եւ անվտանգության մթնոլորտի հաստատմանը:

Ես կողմնակից եմ, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, Լեռնային Ղարաբաղի նախագահը ներգրավվեն բանակցային գործընթացում եւ համարում եմ, որ ամենից արդյունավետ ճանապարհը, երեւի, դա է, բայց Մայնդորֆյան հռչակագիրն որեւէ առնչություն չունի իմ ասած այս մտքի հետ, եւ այն երեք նախագահների կարծիքն է խնդրի լուծման մասին: Հռչակագիրը դա մի հանգրվան չէ, բուն բանակցությունների բաղկացուցիչ մաս չէ: Երեք երկրների նախագահներն ասում են, որ խնդիրը պետք է լուծվի քաղաքական ճանապարհով: Ես ուզում եմ մի քիչ ավելի պարզ բացատրել: Դրանից հետո ես եղել եմ Փարիզում, Եվրամիության կառույցներում, եւ եթե կամ Փարիզում, կամ Բրյուսելում առաջարկվեր մի փաստաթուղթ ստորագրել, որով եւս մենք կհավաստեինք մեր ցանկությունները` խնդրի խաղաղ լուծման համար, ես ի՞նչ պետք է անեի, պետք է ասեի սպասեք Լեռնային Ղարաբաղից մարդ հրավիրեմ: Անտրամաբանական է, չէ՞:

Վտանգավոր զարգացումներ ԼՂՀ շուրջ. “մի թիզ հող” կզիջե՞ն

Վերջին շրջանում ԼՂՀ կարգավորման կամ բանակցային զիջումների ֆորմատում Ղարաբաղին սպառնացող վերահաս վտանգի լուրերը ամենից շատն են մտահոգում եւ ամենից շատ տարատեսակ հակասական մեկնաբանությունների առիթ տալիս։Լարվածությունը սկսվում է ընդդիմության առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ԼՂՀ հարցում նախազգուշական “թայմ աութ”-ով ու հավաստիացմամբ, թե իշխանությունը պատրաստվում է “զիջել” ԼՂՀ։Ապա Սերժ Սարգսյանն ինքը շփոթության մեջ է գցում, հայտարարելով, թե ԼՂ հիմնախնդրի լուծման Մադրիդյան սկզբունքներին ծանոթանալու ցանկություն ունեցողները կարող են այն գտնել միջազգային կազմակերպություններից մեկի ինտերնետային էջում, որին հետեւում է ԵԱՀԿ Երեւանյան գրասենյակի ղեկավարի պատասխանը, թե ԵԱՀԿ Երեւանյան գրասենյակը խնդրի կարգավորմամբ չի զբաղվում։Հարցի այլ կողմն է սրվում Թուրքիայի ակտիվացմամբ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի աշխատանքների միանալու։Առհասարակ պաշտոնական Մոսկվայի թողտվությամբ “հայ-թուրքական հարաբերություններ” որպես այդպիսին սկսելու, ապա ՌԴ միջնորդությամբ ԼՂՀ հարցի կարգավորման նախաձեռնությունն ու եռակող համդիպումների հեռանկարը ինքը արդեն զգոնություն է պահանջում։ Եթե հիշենք նաեւ վերընտրված Իլհամ Ալիեւի հայտարարությունն այն մասին, որ “Ադրբեջանը երբեք չի ճանաչի Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը` ոչ 5 տարի անց, ոչ 10, ոչ էլ 20 եւ այդ հարցը երբեւէ բանակցությունների առարկա չի լինի”, ապա զգոնության խնդիրը կրկնակի սրվում է։ Ի՞նչ է ուրեմն իրականում կատարվում։

Հայ-ռուսական բարեկամությունը պատրա՞նք է, թե՞ իրականություն

Երեւանը բավականին լուրջ էր պատրաստվել “ռազմավարական դաշնակից” Ռուսաստանի բարձրաստիճան պատվիրակությանը դիմավորելուն: Երեւանի կենտրոնական փողոցներում եւ օդանավակայան տանող ճանապարհին ծածանվում էին Հայաստանի եւ Ռուսաստանի դրոշները: Անվտանգության նպատակով Նախագահական նստավայրի հարակից փողոցներում ավտոմեքենաների կայանումն արգելված էր, ու թեեւ ԱԺ-ի նիստ էր, պատգամավորները դժվար է ասել, թե որտեղ էին կարողացել թաքցել իրենց մեծ ու թանկարժեք ավտոմեքենաները: Երկու երկրների ղեկավարները բանակցություններից հետո հանդիպեցին լրագրողների հետ, նաեւ ամփոփեցին այցի արդյունքները։

“Արդյո՞ք հայ-ռուսական բարեկամությունը պարտադրված իրողություն է. երկու երկրների ղեկավարներն էլ գնահատեցին որոշ վերլուծաբանների նման մոտեցումը”: “Ուժով ընկերներ ձեռք չես բերի, առավելեւս չես պահպանի: Մեր հարաբերություններն իրենց բնույթով բաց են, թափանցիկ, վստահելի, եւ մենք կարծում ենք, որ մեր ընկերության ուժը փոխադարձ վստահության մեջ է. եւ հենց այդ վստահությունն է թույլ տալիս հիմնել եւ զարգացնել հարաբերություններ ինչպես մեր տարածաշրջանի, այնպես էլ նրանից դուրս գտնվող երկրների հետ: Երբեք մեր ռազմավարական հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ չեն խանգարել մյուս երկրների հետ մեր հարաբերություններին”,-համատեղ ասուլիսում հայտարարեց Սերժ Սարգսյանը:

ԱԺ արտահերթ նիստը…

Այսօր ԱԺ-ում էր հավաքվել հայ քաղաքական վերնախավը Սերժ Սարգսյանի գլխավորությամբ: Հնարավոր բոլոր պաշտոնյաները խորհրդարանի շենքում էին, վարչապետը, նախարարները, օմբուդսմենը, ԱԺ էին եկել նաեւ հազվադեպ խորհրդարանում հայտնվող պատգամավորները: Արտահերթ նիստը, որ հրավիրել էր Սերժ Սարգսյանը օրակարգում ուներ միայն մեկ հարց՝ Սարգսյանը ուղերձով պետք է դիմեր ժողովրդին եւ ԱԺ-ին:

Ի դեպ, նրա դահլիճ մտնելուց պատգամավորներն ու կառավարությունը, նաե լրագրողցների մի մասը ոտքի կանգնեցին՝ ինչպես ուսուցչի ներս մտնելուց կանգնում են աշակերտները: Այսպիսով, Սերժ Սարգսյանը առաջին անգամ Սահմանադրական բարեփոխումներից հետո օգտվեց իր սահմանադրական իրավունքից եւ Սահմանադրության 55-րդ հոդվածի 1 կետի համաձայն ուղերձով դիմեց ժողովրդին: Նկատենք, որ ընդհանրապես սա հայ քաղաքական մտքի համար նորություն է: Բայց շատերի սպասելիքները, թե Սերժ Սարգսյանը իր ուղերձում համաներում կհայտարարի, կամ կխոսի ԼՂՀ հիմնախնդրի վերաբերյալ նոր զարգացումների մասին, չարդարացան:

Սարգսյանի ելույթը շատ ընդհանուր բնույթ ուներ. նախ նա հայտարարեց, որ այն քաղաքականությունը, որ այսօր վարումէ Հայաստանի իշխանությունը գնահատվում է որպես կայուն, իրատեսական եւ հավասարակշռված: Բայց դա ըստ Սերժ Սարգսյանի չպիտի բերի լճացման: Սերժ Սարգսյանն իր ուղերձում ասաց, որ այլեւս պետք է լինենք նախահարձակ եւ գնանք նաեւ դինամիկ լուծումների: Թեեւ վրաց- օսական հակամարտության ընթացքում նախահարձակության եւ դինամիզմի կարծես թե ականատես չեղանք:

Հայաստանը ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 63-րդ նստաշրջանում

Արդեն երեկվանից, ինչ նախագահ Սերժ Սարգսյանը մեկնեց Նյու յորք՝ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի 63-րդ նստաշրջանին մասնակցելու, ամենից շատ սպասում ենք նրա ելույթին, որ տեղի կունենա այսօր երեկոյան։ Անկասկած՝ տարածաշրջանային քաղաքական ու համաշխարհային դիվանագիտական գնահատականների առումով այն կարեւոր նշանակություն է ունենալու եւ նվազագույնը Հայաստանի արտաքին քաղաքականության արդյունավետության ցուցիչն է։ Դե ինչ, սպասենք մինչեւ երեկո ու ակնկալում եմ, որ ձեր տպավորություններով ու կարծիքներով չեք մոռանա կիսվել։

Իսկ մինչ այդ նախագահը տարբեր բարձրաստիճան հանդիպումներ է ունեցել: Օրվա երկրորդ կեսին իր կեցավայրում Սերժ Սարգսյանն ընդունել է ԱՄՆ Պետքարտուղար Քոնդոլիզա Ռայսին: Հանդիպման ընթացքում քննարկվել է հայ-ամերիկյան հարաբերություններին եւ տարածաշրջանային զարգացումներին առնչվող հար­ցերի լայն շրջանակ: Պետքարտուղարը շնորհավորել է Սերժ Սարգսյանին ` Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված նրա նախաձեռնության համար եւ հույս հայտնել, որ Թուրքիայի Նախագահի այցը Հայաստան եւ հայ-թուրքական վերջին հանդիպումները համագործակցային ապագայի լավ սկիզբ են դնում: Մինչ Կոնդոլիզա Ռայսի հետ հանդիպումը Սերժ Սարգսյանը հանդիպում է ունեցել Նիդեռլանդների վարչապետ Յան Պիտեր Բալկենենդեի հետ: Անդրադառնալով Նիդեռլանդների խորհրդարանում Հայոց ցեղասպանության խնդրի քննարկումներին, Հոլանդիայի վարչապետը նշել է. “Մենք, իհարկե, շատ լավ տեղյակ ենք ցեղասպանության խնդրին, կարեւոր է անկեղծ եւ ազնիվ լինել պատմության հետ”: Սերժ Սարգսյանը հանդիպում է ունեցել նաեւ Սերբիայի նախագահ Բորիս Տադիչի հետ: Սերժ Սարգսյանը եւ Բորիս Տադիչը նկատել են, որ չնայած աշխարհագրական հեռավորությանը` հայ եւ սերբ ժողովուրդները պատմամշակութային շատ ընդհանրություններ եւ փոխադարձաբար ջերմ վերաբերմունք ունեն միմյանց նկատմամբ: