Ղարաբաղը կհանձնեն սահմանադրական հանրաքվեի արդյունքում?

Արդեն 2-րդ օրն է անընդմեջ Աժ-ում քննարկվում է “Հանրաքվեի մասին” ՀՀ օրենքում լրացումներ եւ փոփոխություններ կատարելու մասին օրինագծը, որը Աժ է բերել ՀՀ կառավարությունը: Լարված մթոլորտում քննարկումներն արդեն երկրորդ օրն անընդմեջ հակասական մեկնաբանությունների տեղիք են տալիս: Հիմնական հակասությունը օրենքի իրական ենթատեքստի` ԼՂՀ կարգավորման եւ օրինագծի “սահմանադրականության” շուրջ է: Այսինքն, եթե մինչ այժմ, ըստ Սահմնադարության 111 հոդվածի, հանրաքվե անցկացնելու որոշման իրավունք ուներ միայն հանրապետության նախագահը՝ ԱԺ-ի հետ խորհրդակցելով, ապա այժմ առաջակվում է այդպիսի իրավունք վերապահել նաեւ կառավարությանը: Կառավարության անցկացրած հանրաքվեն, ըստ երեւույթի, կունենա զուտ խորհրդատվական բնույթ, բայց օրինագծում` “պետական կարեւորագույն հարցերով հասարակական կարծիքի բացահայտման նպատակով հանրաքվեի անցկացում” է ձեւակերպված:

Խորհրդարանական երկօրյա քննարկումներ ներկայացնում ենք առանց մեկնաբանության. “Ժառանգության” պատգամավոր Ստեփան Սաֆարյանի հարցը ուղղված հարցի զեկուցող ՀՀ արդարադատության նախարար Գեւորգ Դանիելյանին: “Չե՞ք բացառում, որ հարցերը կարող են դրվել այնպիսին, որ հետագայում կառավարության կամ նախագահի կողմից ընդունվեն որոշումներ, որոնք ուղղակի մանիպուլյացիա լինեն պարզ հարցի. օրինակ՝ կառավարությունը հարցնում է՝ Աղդամը մեր հայրենի՞քն է, ժողովուրդն ասում է՝ “ոչ”: Քանի որ դա վերաբերում է արտաքին եւ ռազմական խնդիրներին, նախագահը որոշում է, որ փոխզիջումների փաթեթում Աղդամը կա, քանի որ այն մեր հայրենիքը չիՙ: Այսինքն, հարցը տրվի մեկ այլ ենթատեքստով, որոշումն ընդունվի՝ միանգամայն այլ”:

ԱԺ նախկին նախագահ Տիգրան Թորոսյանը: “Հանրաքվեն միայն ու միայն ժողովրդի իշխանությունն իրականացնելու միջոց է, եւ վերջակետ, հարցումը, առանց պարտադիր հետեւանքների, ժողովրդի իշխանության իրականացման ձեւ չէ, եւ ակնհայտ է, որ այս նախագիծը բացարձակապես չի բավարարում Սահմանադրության պահանջներին: Եթե խնդիր կար պարզելու հանրության կարծիքը, կարելի էր ընտրել ուրիշ ձեւ: Կարծում եմ` որեւէ մեկի համար գաղտնիք չէ, թե այս հրատապությունը ինչով է պայմանավորված: Անկեղծորեն պետք է ասեմ, որ համոզված եմ՝ Ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման այն արագացված գործընթացը, որի մասին խոսվում է, չի իրականանալու, մի որեւէ ճանապարհի, ինչպես Քի Ուեստում հայր Ալիեւը երկար բանակցություններից հետո հրաժարվեց իր բոլոր մոտեցումներից, ահա այդպսիսի ընթացք է լինելու այս դեպքում եւ ես համոզված եմ, որ խնդիրը չի հասնելու կարգավորմանը: Չի կարելի հակասահմանադրական օրինագծով խարան դնել հանրաքվեի գաղափարի վրա:

Դարձյալ Ղարաբաղ… հրադադարը խախտում է Ադրբեջանը

ԼՂՀ կարգավորման գործընթացի շուրջ վերջին զարգացումները այլեւս մտահոգիչ լինելուց փոխակերպվել են անհանգստացնող, սպառնացողի։ Ու մինչ Սերժ Սարգսյանը հարցազրույցում պարզաբանում է բանակցային գործընթացի նշանակությունն ու բառախաղերի իմաստը, ԼՂՀ ԱԳՆ մամլո ծառայությունը հայտնում է նոյեմբերի 15-ի լույս 16-ի գիշերը Ադրբեջանի զինված ուժերի հատուկ նշանակության ջոկատի կողմից ԼՂՀ զինված ուժերի դիրքերի հարավ-արեւելյան ուղղությամբ ԼՂՀ պաշտպանության բանակի թիկունքը ճեղքելու փորձերի մասին։ Եվ սա այն դեպքում, երբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները այս օրերին պաշտոնական այցով գտնվում են ԼՂՀ-ում եւ Հայաստանում։ Եւ սա Ռուսաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների կողմից վերջերս ստորագրված մոսկովյան հռչակագրից անմիջապես հետո, որում մասնավորապես նշված է, որ կողմերը պատրաստ են քաղաքական ճանապարհով ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման միջոցով նպաստել տարածաշրջանում կայունության եւ անվտանգության մթնոլորտի հաստատմանը:

Ես կողմնակից եմ, որպեսզի Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, Լեռնային Ղարաբաղի նախագահը ներգրավվեն բանակցային գործընթացում եւ համարում եմ, որ ամենից արդյունավետ ճանապարհը, երեւի, դա է, բայց Մայնդորֆյան հռչակագիրն որեւէ առնչություն չունի իմ ասած այս մտքի հետ, եւ այն երեք նախագահների կարծիքն է խնդրի լուծման մասին: Հռչակագիրը դա մի հանգրվան չէ, բուն բանակցությունների բաղկացուցիչ մաս չէ: Երեք երկրների նախագահներն ասում են, որ խնդիրը պետք է լուծվի քաղաքական ճանապարհով: Ես ուզում եմ մի քիչ ավելի պարզ բացատրել: Դրանից հետո ես եղել եմ Փարիզում, Եվրամիության կառույցներում, եւ եթե կամ Փարիզում, կամ Բրյուսելում առաջարկվեր մի փաստաթուղթ ստորագրել, որով եւս մենք կհավաստեինք մեր ցանկությունները` խնդրի խաղաղ լուծման համար, ես ի՞նչ պետք է անեի, պետք է ասեի սպասեք Լեռնային Ղարաբաղից մարդ հրավիրեմ: Անտրամաբանական է, չէ՞:

“Պատմական” հռչակագիրն ու հակասությունները վերջինիս շուրջ

ԼՂՀ կարգավորման գործընթացի մասին Սերժ Սարգսյանի եւ Իլհամ Ալիեւի միջեւ ստորագրված հռչակագիրը Մոսկվայում ամենատարբեր հակասական մեկնաբանությունների տեղիք է տալի: Մինչ իշխանությունները եւ նրանց ներկայացուցիչները բացառապես դրական արդյունքներ ու դրական գործողությունների համախումբ են տեսնում հռչակագրում, ընդդիմության ներկայաուցիչներն ու տարբեր անհատներ հռչակագրի մեջ ուղիղ սպառնալքներ են տեսնում ինչպես ՀՀ կապիտուլացիայի ենթարկելու, ԼՂՀ-ն որպես բանակցող կողմ դուրս թողնելու, այնպես էլ պատերազմական եւ տարածքային կորուրստենրի սպառնալիքներ:

“Ես կարծում եմ, որ հռչակագրում տեղ գտած 5 կետերը գրված են շատ նուրբ եւ ճարպիկ, եւ յուրաքանչյուր կետի տակ մի ամբողջ պրոցես է երեւում: Միաժամանակ ես համոզված եմ, որ այդ պրոցեսների հաջորդականության շուրջ էլ պայմանավորվածություն կա”,-ասել է “Միացում” նախաձեռնությունը Շուշիի առանձնակի գումարտակի հրամանատար Ժիրայր Սեֆիլյանը:”Իմ գնահատականը դրական է եւ խիստ դրական: Ես համաձայն չեմ այն տեսակետի հետ, որ ԼՂ-ն դուրս է մնում բանակցային պրոցեսից:Իսկ քաղաքական բանակցությունները Ղարաբաղի ճակատագրի վերաբերյալ հնարավոր չեն առանց ԼՂ-ի շատ ակտիվ մասնակցության: Եւ ես շատ արժեքավոր եմ համարում այս փաստաթուղթը”,-ասել է ԵԽԽՎ -ում հայկական պատվիրակության նախագահ Դավիթ Հարությունյանը:

Վտանգավոր զարգացումներ ԼՂՀ շուրջ. “մի թիզ հող” կզիջե՞ն

Վերջին շրջանում ԼՂՀ կարգավորման կամ բանակցային զիջումների ֆորմատում Ղարաբաղին սպառնացող վերահաս վտանգի լուրերը ամենից շատն են մտահոգում եւ ամենից շատ տարատեսակ հակասական մեկնաբանությունների առիթ տալիս։Լարվածությունը սկսվում է ընդդիմության առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ԼՂՀ հարցում նախազգուշական “թայմ աութ”-ով ու հավաստիացմամբ, թե իշխանությունը պատրաստվում է “զիջել” ԼՂՀ։Ապա Սերժ Սարգսյանն ինքը շփոթության մեջ է գցում, հայտարարելով, թե ԼՂ հիմնախնդրի լուծման Մադրիդյան սկզբունքներին ծանոթանալու ցանկություն ունեցողները կարող են այն գտնել միջազգային կազմակերպություններից մեկի ինտերնետային էջում, որին հետեւում է ԵԱՀԿ Երեւանյան գրասենյակի ղեկավարի պատասխանը, թե ԵԱՀԿ Երեւանյան գրասենյակը խնդրի կարգավորմամբ չի զբաղվում։Հարցի այլ կողմն է սրվում Թուրքիայի ակտիվացմամբ՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի աշխատանքների միանալու։Առհասարակ պաշտոնական Մոսկվայի թողտվությամբ “հայ-թուրքական հարաբերություններ” որպես այդպիսին սկսելու, ապա ՌԴ միջնորդությամբ ԼՂՀ հարցի կարգավորման նախաձեռնությունն ու եռակող համդիպումների հեռանկարը ինքը արդեն զգոնություն է պահանջում։ Եթե հիշենք նաեւ վերընտրված Իլհամ Ալիեւի հայտարարությունն այն մասին, որ “Ադրբեջանը երբեք չի ճանաչի Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը` ոչ 5 տարի անց, ոչ 10, ոչ էլ 20 եւ այդ հարցը երբեւէ բանակցությունների առարկա չի լինի”, ապա զգոնության խնդիրը կրկնակի սրվում է։ Ի՞նչ է ուրեմն իրականում կատարվում։

Մանր-մունր “աֆիոռաներ” ՏԻՄ ընտրությունների ոդիսականից

Քայլում եմ փողոցով ու ոչ մի կերպ չի ստացվում չնայել պատերին, ավելի ճիշտ ՏԻՄ ընտրությունների նախընտրական պաստառներին՝ պատերին փակցված։Այ այստեղ նվազագույնը երկու էջ բազմակետեր: Այնպիսի դեմքեր են, որ թատրոնում առանց դիմակի խաղալու համար բավականին մեծ հոնորարներ կստանան: Երեւում է, որ կարգին գումարներ են ծախսում, պաստառները բավականին մեծ են եւ հարյուրներով իրար կողքի փակցված ու ցավալի է, որ մի ազնիվ խորհրդական այդպես էլ չեն կարողացել գտնել, ով ոչ մի դեպքում թույլ չէր տա օրինակ նման դեմքը պաստառին տպել /թող տպվեր ցանկացած սիմվոլ, թեկուզ ծառ ու ծաղիկ, բայց ոչ այդ դեմքերը, որ մթության մեջ նաեւ վախեցնում են անցորդներին/… Կարգախոսները մի այլ պատմություն են… Հարցերցի բակերից մեկում “նարդու շուրջ հավաքված տղամարդկանց», թե ով է պաստառի մարդը. պարզվեց այդ շենքի “էլեկտրիկն է”… Հուսով եմ արժանավոր էլէկտրիկ է ու իմ հաշված 61 ավագանու թեկնածուների մեջ արժանավորները շատ են…

Տպավորություններից-փաստերին… Ավանդաբար ՏԻՄ ընտրությունները Հայաստանում չեն փայլում իրենց թափանցիկությամբ եւ ամենաշատ խախտումները գրանցվում են հենց ՏԻՄ ընտրություններից: Այս ընտրություններին է նաեւ, որ տարածքային գզիրները իրենց թաղային հեղինակություններին գերնվիրվածություն ցույց տալու համար դռնեդուռ են ընկնում, ընտրական աֆիոռաների բոլոր կարելագործված մեխանիզմները կիրառում։ Ինչեւէ, օրեր անց/ավելի կոնկրետ՝ այս կիրակի/ արդեն պարզ կլինի ինչ «տեխնոլոգիաներ» կիրառվեցին, չնայած տարատեսակ լուրերի մասին խոսվում է եւ այսօր։

Ռուս-վրացական ինֆորմացիոն պատերազմներն ու Հայաստանը

Լարված դրությունը Հարավկովկասում շարունակում է մնալ վերջին օրերի ամենակարեւոր թեման եւ միջազգային հանրությունը շունչները պահած սպասում է հետագա զարգացումներին: Ու հենց այդ զարգացումների դիպլոմատիկ, բանակցային եւ այլ ձեւաչափի վճռորոշ հանդիպումներից զատ որոշ գնահատականներով այս պատերազմում բախտորոշ դերը ինֆորմացիոն քաղաքականությանն է ու կողմերը շարունակում են ինֆորմացիոն հարձակումները ողջ ուժով: Գնատահականներից մեկում պաշտոնական Թբիլիսին գրագետ PR քաղաքականություն է վարում, մինչ մեկ այլ աղբյուր հիշեցնում է մեզ Google-ի “հակավրացական” քաղաքականության մասին, հետո նաեւ ռուսական պրոպոգանդիստական ինֆորմացիոն քաղաքականության մասին: Այս օրերին բլոգինգը Վրաստանում նորաձեւ է, իսկ հակերային հարձակումները արդեն սովորական են դարձել:

Միեւնույն ժամանակ, եթե նախորդ շաբաթ դեռ քննարկում էինք վրաց-օսական պատերազմի իրական պատճառները, ապա այս շաբաթ հատկանշական է “հետեւանքների” եւ դիվանագիտական քայլերի քննարկումը: Հիշեցնեմ, որ նախորդ շաբաթվա”Ա1+”-ի բլոգի հարցման/Որն է վրաց-օսական պատերազմի հրահրման իրական պատճառը?/ արդյունքները ըստ այսօրվա տվյալների ցույց են տալիս, որ բլոգի ընթերցողների կարծիքները բաժանվել են երկու հիմնական մասերի` 22 տոկոսը կարծում է, որ պատերազմի իրական պատճառը Ռուսաստանի կովկասյան հավակնություններն են, մյուս 22 տոկոսը կարծում է, որ տատճառը Վրաստանի ՆԱՏՕ մտնելու հավակնություններն են: Ըստ ընթերցողների 19 տոկոսի կարծիքի պատերազմի հրահրման պատճառը իջազգային կառույցների շահախնդիր քաղաքականությանն ու ԱՄՆ-ի նավթային տիրապետությանը հասնելու ծրագիրն է, 15 տոկոսը կարծում է նաեւ պատճառը նաեւ վրաց ժողովրդի տարածքային ամբողջականությունը պահպանելու ձգտումն է: Հետաքրքիր է, որ ոչ մի մասնակից չի քվերակել “օսեթ ժողովրդի ազատագրական մղումի” օգտին, իսկ 4 տոկոսը այլ պատճառներ է տեսնում:

Վրաց-Օսական համակարտությունը այլեւս պատերազմ է…

Հարավային Օսիայի եւ Վրաստանի միջեւ լարված դրության, Ցխինվալիի մատույցներում ռազմական գործողությունները, առաջին տեղեկությունները զոհվածների, վիրավորվածների մասին, միջազգային կազմակերպությունների եւ գերտերությունների հայտարարությունները… այլեւս անտրամաբանական է վրաց-օսական “հարաբերությունները” հակամարտային որակել, սա ավելի շուտ պատերազմի վերսկսում կամ նման մի բան է:Հիշեցնենք, որ հենց այսօր կեսօրին ռուսական բանակի 58-րդ ստորոբաժանումը ազատագել են Ցխինվալին:

Միեւնույն ժամանակ ռուսական լրատվամիջոցների եւ պաշտոնական Թբիլիսիի ինֆորմացիոն պատերազմը վերջնականորեն խճճել է իրական դրությունը եւ տուժածների եւ վիրավորների իրական թիվը: Խոսվում է արդեն 1400 քաղաքացիական անձանց կորստի մասին: Վերջին օրվա ընթացքում դեպի Ռուսաստան տարհանվածների եւ հայրենիք վերադարձած ՀՀ քաղաքացիների թիվը վախենալու աստիճան մեծ է: