Մեր Աստծուց մնաց միայն Ծառուկյան Գագիկը

St. Hovhannes Mkrtich (John Baptist) Church in Abovyan city of Kotayk marz

Երեկ Սուրբ Ծնունդ էր: Նախորդ օրվա հեռուստաեթերից դատելով, Աբովյանի եկեղեցում ընթացող պատարագից առանձնապես պարզ չէր, թե ում Սուրբ Ծնունդն է: Ահա թե ումով հագեցրինք մեր Աստծուն, տղերք: Մեր Աստված այնքան օրինաչափ է իրականում, որ դա ոչ մի մեղքին չի խանգարում: Կա Նա եւ կա Մեղքը` բոլորովին զուգահեռ գոյություններ, ասես միմյանց հետ լեզու գտած, միմյանց չխանգարող եւ չպարտադրող:

Մտեք Վերնիսաժ. բոլոր զարդաքանդակներն ու փայլանկարները խաչ ու եկեղեցիներ են: Հայ մարդու հավատը ոչ մի ջանք չի պահանջում: Էդ հավատի տակ ոչինչ չկա: Որովհետեւ այն խնամված չէ: Փոխարենը մենք հավատի դեկորացիաների ավելցուկ ունենք` ավելի շատ եկեղեցիներ, նկարներ, աղոթքներ, Աստվածաշնչեր եւ ավելի քիչ` գրականություն: Եվ հավատի դեկորացիաները փակել են մեր տեսադաշտը: Այդպես է նաեւ մեր բնությունը: Մենք տուրիզմից ազատ բնություն չունենք, տուրիստին առերեսելիքը բնությունը չէ, այլ` հավատը բնաշխարհի մեջ, բնությունն ինքն էլ դեկորացիա է, որի հետ կարելի է վերաբերվել, ինչպես մարդն է վերաբերվում, ասենք, բնակարանին: Թումանյանը մի բանաստեղծություն ունի, աղոթք է, բանաստեղծություն չէ` տեր, խելք չեմ ուզում, ինձ երկար օրեր եւ փող տուր բազում: Ահա ինչու է Շաքիի ջրվեժը` ՀԷԿ, իսկ Ջերմուկը միայն առողջարար ջուր է: Թեղուտն արդեն չկա: Կա միայն ՕԳԳ-ով չափվող բնությունը: Ավելի ճիշտ` միայն սպառման ենթակա բնությունը: Եվ այս պատճառով չէ՞, որ մեր արգելոցներն ավելի վատ վիճակում են, քան մերձդղյակային անտառները: Հայ մարդու համար ամեն ինչ ենթակա է սպառման, վայ թե Աստված տեղը կլրացնի: Սակայն, ինքը, հայ մարդն այդ լրացման մեջ չկա: Սիրո մեջ ինչպե՞ս է` ինքնին սերը «հագեցվում» է ծաղիկներով: Մենք ծաղիկների ժամանակ չունենք: Նախ` անկողինը: Մեր Աստծուց աղքատ Աստված չկա: Մեր Աստվածն աշխատատար չէ, ասես նա գոհ պետք է լինի, որ դեռ կա: Ռուսներն, օրինակ, իրենց Աստծուն հարստացրեցին Ռուբլյովով, Դոստոեւսկիով, Բերդյաեւով: Դրանից Հիսուսն իբրեւ լանդշաֆտ չխաթարվեց: Մինչեւ էսօր հարստացնում են: Իհարկե, նախկին տեմպերը չկան: Պաստեռնակն ու Բրոդսկին թարմացրեցին Աստծուն: Մենք ո՞վ ունենք` Նարեկացին: Նրա Հիսուսը ոչ մի տողով մեզ չի վերաբերվում: Հետո եկավ Մեծարենցը: Բնականաբար Նարեկից եկավ: Նարեկը հարստացրեց Մեծարենցին: Հետո Թումանյանն ու Չարենցը: Բոլոր այս մարդիկ մեզ առաջարկում էին մի Աստված, որի ամբողջ օրգանիզմն անվանված է:

Մենք լանդշաֆտ դիտարկելու մշակույթ չունենք: Հլը ձեր կանանց նայեք կամ ձեր ամուսիններին, եթե նրանք ճղճղան են: Տեսեք Աստված կա՞: Էդ կյանքի ո՞ր կետում լինի, խցկվելու տեղ չկա լինելու համար: Հայ կինը (կամ`ամուսինը) կյանքի ծանրաքայլ մեթոդականությամբ մեկ օրում մսխում է Հիսուսի ամբողջ 33 տարին: Բայց եկեղեցին քթի տակ է` մի բան կանի: Թվում է, թե սա միայն մեր խնդիրը չէ: Հաճախ այդպես էլ ասում են: Բայց ձեր ի՞նչ գործն է ուրիշի հավատը: Դուք ամուսին (կամ`կին) ունեք, որով ամբողջացրել եք ձեզ: Դուք բնություն ունեք, որում արդեն Աստված կա: Բայց էդ Աստված մեր անտառների նման է` սպառման ենթակա: Վկա` Աբովյանի եկեղեցին: Որպես կառույց: Մենք չգիտենք ինչ մտածենք մեր բաժին Աստծո մասին, նա փոխադարձ չէ: Նա միայն հավատի Աստված է, ահա ինչու է միայն մեր մոտ հնարավոր հայտնի անեկդոտի վերջաբանը` էս հայերը հույսներն էլի իմ վրա են դրել: Նա կար որպես ճշմարտության Աստված (Նարեկ), որպես խորհրդի Աստված (Թումանյան), որպես մխիթարության Աստված (Չարենց): Մեր Աստծուց մնաց միայն Ծառուկյան Գագիկը: Մնում է, որ նա բնակվի իր իսկ կառուցած եկեղեցիներում: Նա էլ էր, չէ՞, համարյա ասում` կայսրինը` կայսրին, որն իր արեւելահայերենով հնչում է այսպես` ես քաղաքականության մեջ չկամ: Եվ ունի մեր «Աստծուն», այսինքն, մեզ «իմաստավորող» համապատասխան մականուն, որը մարդամեկի պահանջով արժամանակ արգելված էր ասել: Դե ինչպես հրեաներին էր արգելված հնչեցնել Հայր Աստծո անունը: Եվ նրա անունն է, որ մենք հագեցնում ենք «օվսաննա»-ներով: Եվ եթե միայն իր մականունից բաղկացած այս մարդուց զատ ուրիշ Աստծո էլ ենք ընդունում, Մայր Աթոռը քթներիս տակ է, մի բան կանի, ամեն ինչ կդնի տեղը:

Եվ մի՞թե սա չէր մեր հագեցրած Աստվածը, մեր «սերը» ծաղիկներով, մեր Նարեկի, Թումանյանի եւ Չարենցի Աստվածը, ուրիշի մերժած «ոսկե հորթի» մեր փայ մերժումը, մեր «կենդանի Խաչյալը», որի հանդեպ հավատը պահպանեցինք նույնիսկ քաղաքական «քահանայապետի» բաց թողած շների մինչեւ վերջին ոսկորն իրականացրած հոշոտումից հետո: Եվ մի՞թե նա չէ «մեռելներից հարություն առածը», մեր Ծառուկյան Գագիկը, մեր,-մարդամեկի ասած,-Դոդի Գագոն, որն արդեն իրենով չի լցնում մեր եկեղեցիները, այլ ինքն է դառնում այդ եկեղեցին, որի անունից ողորմություն են բաժանում մյուսները, որի սյուքով են շարժվում քվեները, որի մարդամեջ դուրս գալու ավետիսն է թեւածում ամենակենտրոնական «Կենտրոն» հեռուստաընկերությամբ, որի գրեթե մանրն է մեզանից յուրաքանչյուրը, երբ նա ընդհանրապես չկա: Որովհետեւ, տղերք, Աստծուց Աստվածն էլ կա եւ Ծառուկյան Գագիկը նրա «մարգարեն» է:

Մհեր Արշակյան