Իսկ ու՞ր են գրքերը

Երեկ Երեւանը պաշտոնապես դարձավ Գրքի համաշխարհային 12-րդ մայրաքաղաք։ Միջոցառումներն սկսվեցին Մաշտոցի պողոտայի Մատենադարանի հարակից տարածքում՝ հարյուրավոր երեխաների մասնակցութամբ պարային կատարումներով։ Դրանց ավարտից հետո սկսվեց գրքի էկզեկուցիան։ Այսինքն, դիմակահանդեսը։

Գիրքը, որը երեկ բացակայում էր միջոցառումների կենտրոնական բեմահարթակից, դարձել էր ծաղրի առարկա։ Ինչպե՞ս։ Նախ հենց երեխաները պարային համարից հետո լքեցին Մաշտոցի պողոտան, «հրապարակ» մտան ռուսական արտադրության «Գազելները», որոնք մեր մայրաքաղաքի ուղեւորափոխադրության խայտառակությունն են։ Այդ մեքենաների միջից ոմանք թափահարում էին գլխաշորեր, տարբեր գույների կտորներ։ Անհասկանալի էր, թե դա ինչ կապ ուներ գրքի հետ։ Քաղքենիության գլուխգործոցն առջեւում էր։ Հեռուստատեսությամբ ուղիղ եթերով հետեւողների համար իրադարձությունն ավելի շուտ նախընտրական արշավ էր, քանի որ էկրանին Հայաստանի իշխանություններն էին։ Ի՞նչն է կապում նրանց եւ հայ գիրքը։ Անլուրջ է ասել, որ մայրաքաղաք Երեւանում վերջին տաս տարիներին ավելի շատ գրախանութ է բացվել, քան փակվել։ Անլուրջ է ասել, որ Հայաստանի ամենահեղինակավոր գրադարաններից մեկի՝ Ավետիք Իսահակյանի անվան գրադարանի շենքը քանդել են այն տրամադրելով բանկերից մեկին։ Այնպես որ անլուրջ է ասել, թե Հայաստանի իշխանությունները հայ գրքի ներկայացուցիչն են աշխարհում։

ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավարի խոսքը Մաշտոցի հայացքի ներքո վիրավորում էր հայոց այբուբենը։ Գիրքը կենդանի օրգանիզմ է, երբ ներկա է խոսքի մեջ։ Վիգեն Սարգսյաննն իր տեքստը կարող էր կարդալ ասենք, տեքստիլագործների հավաքի ժամանակ, կամ տիեզերագնացության մեջ Հայաստանի դերը կարեւորելիս։ Սերժ Սարգսյանը քաղաքապետարանում տոնի առիթով կազմակերպված ընդունելության ժամանակ ասում է. «Քանի-քանի անգամ են մեր չքնաղ բնօրանն ասպատակել բիրտ ու բարբարոս հրոսակները՝ վայրի մի մոլուցքով փորձելով այրել, ոչնչացնել մեր ժողովրդի՝ միշտ դեպի լույսը տանող ճանապարհին ստեղծած մատյանները ու գրքերը, որոնցում մեր միտքն էր, մեր քրիստոնեական հավատը»։
Հիմա ես կապացուցեմ, որ ոչ միայն փորձել են, այլեւ հաջողել։ Երեկ Նոր Նորքից իջնում էի Կենտրոն։ Այստեղ մեծ աշխուժություն է, հատկապես Մաշտոցի պողոտայում եւ Կասկադում։ Մարդիկ շարժման մեջ են, պողոտան փակ էր տրանսպորտի համար։ Շարժը հսկող պետավտոտեսուչին հարցնում եմ. «Ի՞նչ հաշիվ է»։ Ասաց, որ «գլխի չէ»։ Հետո ավելացրեց. «Ոնց որ ինչ-որ գրքի համաշխարհային բան ա»։ «Իսկ ու՞ր են գրքերը»,-մտածեցի ես հասկանալով, որ գրքի համաշխարհային մայրքաղաք լինելու առիթը դառնում է թամաշա։ Պետավտոտեսուչի պատասխանը ինձ հուշեց հետեւյալը՝ ասպատակիչները դուրս չեն եկել մայրաքաղաքից։ Նրանք հաջողել են իրենց բոլոր բարբարոսություններում, քանի որ «մեր չքնաղ բնօրրան» արտահայտությունը նույնքան հավաքական հասկացություն չէ, որքան՝ «Երեւանը գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք»։

«Մեր չքնաղ բնօրրան» ասելուց առաջ պետք է լավ ընկալել երկիրը, կենդանական աշխարհի բազմազանությունը, բնության, ավելի կոնկրետ, ծառատնկման վերջին «նվաճումները», արտագաղթը, տնտեսական դրությունը, քրեական իրավիճակը, ինքնասպանությունների աճը, մարտի 1-ը։ «Մեր չքնաղ բնօրրանը… վայրի մի մուլուցքով» օկուպացված է կյանքի ետեւից հասցնելու համար անհրաժեշտ բոլոր «գործոններով», որոնք առանց զոհեր թողնելու իմաստ չունեն։ Ի՞նչ կապ ունի գիրքը այն ամենի հետ, ինչն արդեն 20 տարի տեղի է ունենում Հայաստանի Հանրապետությունում։ Գիրքն, իհարկե, ներողամիտ է, երբ չի բացվում։ Բայց իր կյանքի գնով։ Չբացվող գիրքը մի դագաղ է, որի գերեզմանոցը հենց ինքն է։ Ի դեպ, գոնե մեր երկրի համար խորհրդանշական չէ՞, որ նույն փայտը կարող է դառնալ գիրք, կարող է դառնալ դագաղ։

Մհեր Արշակյան