Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումից ժամեր անց սահմանում հնչում են կրակոցներ, զոհվում մարդիկ:
Ներկայացնում ենք պաշտոնական հաղորդագրությունները.
Հաղորդագրություն մամուլի համար
ԼՂՀ պաշտպանության բանակից ստացված տեղեկությունների համաձայն` ս.թ հունիսի 18-ին` ժամը 23.30-ի սահմաններում, Չայլու գյուղի մերձակայքում Ադրբեջանից ԼՂՀ տարածք է ներխուժել զինված հետախուզական խմբավորում: Սահմանն անցած ադրբեջանցիներին հաջողվել է թափանցել ղարաբաղա-ադրբեջանական զորքերի շփման գոտու հյուսիսարևելյան հատված:
ԼՂՀ ՊԲ զինծառայողների զգոնության շնորհիվ թշնամու զինված խմբավորումն առճակատվել է դիրքապահներին: Տեղի է ունեցել դիմահար մերձամարտ: Հայկական կողմի ձեռնարկած միջոցառումների արդյունքում հակառակորդի առաջխաղացումը կասեցվել է: Թողնելով մեկ դիակ և զինամթերք` թշնամին հետ է քաշվել: Մարտի արդյունքում հայկական կողմը տվել է չորս զոհ, չորս վիրավոր:
Երեկ` հունիսի 18-ին ժամը 23-ն անց 30-ի սահմաններում Ադրբեջանի ԶՈՒ հատուկ նշանակության ջոկատայինները հատելով ղարաբաղա-ադրբեջանական զորքերի շփման գոտու հյուսիսարևելյան հատվածը, գրոհել են Չայլու գյուղի մերձակա ուղղությամբ տեղակայված ՊԲ դիրքերից մեկը: Նախահարձակ հակառակորդի շուրջ երկու տասնյակ զինվորներից կազմված հետախուզա-դիվերսիոն խմբի վնասազերծման նպատակով ԼՂՀ Զինված ուժերի վերոնշյալ ուղղության ստորաբաժանումների կողմից ձեռնարկված օպերատիվ գործողությունների արդյունքում ադրբեջանական ջոկատայինները կրելով կորուստներ դիմել են փախուստի: Պաշտպանական թեժ մարտերի ընթացքում կորուստներ է ունեցել նաև ղարաբաղյան կողմը:
Հատկանշական է, որ հակամարտող կողմերի շփման գծում ադրբեջանական զինուժի սանձազերծած հերթական լուրջ միջադեպը տեղի է ունեցել ՌԴ նախագահ Դ. Մեդվեդևի նախաձեռնությամբ անցկացված եռակողմ հանդիպումից ընդամենը մեկ օր հետո, որտեղ ի դեպ Ադրբեջանի նախագահն իր պատրաստակամությունն էր հայտնել շարունակել հակամարտության կարգավորման խաղաղ ճանապարհը:
Փաստելով այս և դրան նախորդած դիվերսիոն գործողությունների ու հրադադարի խախտման դեպքերի հաճախակի դարձած պրակտիկան, ԼՂՀ պաշտպանության նախարարությունը անհրաժեշտ է համարում իրազեկել, որ ադրբեջանական կողմն այդ ճանապարհով փորձում է պարբերաբար և նպատակաուղղված ապակայունացնել իրադրությունը հակամարտ զորքերի սահմանազատման գծում և դրանով իսկ հարցականի տակ դնել առանց այդ էլ տարածաշրջանում տիրող փխրուն խաղաղությունը:
ԼՂՀ պաշտպանության նախարարությունը հերթական անգամ Բաքվին հիշեցնում և նախազգուշացնում է, որ ԼՂՀ անվտանգությանը սպառնացող և շփման գոտում իրադրության ապակայունացմամբ հղի` ադրբեջանական կողմի ամեն մի գործողության այսուհետ ևս կտրվի համարժեք պատասխան:
ՊԲ Լրատվության և քարոզչության բաժին
—–
Ռազմական բնույթի այլ լուրերի կարող եք ծանոթանալ հաճախելով ԼՂՀ ՊՆ-ի պաշտոնական կայքէջը http://www.nkrmil.am/ :
….այնուհետեւ
“Բարձր մակարդակով յուրաքանչյուր հանդիպումից առաջ, Բաքուն փորձում էր սադրիչ հայտարարությունների, պատերազմի սպառնալիքների միջոցով տապալել բանակցությունները”,- հայտարարել է ՀՀ ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանը` անցած գիշեր Մարտակերտի ուղղությամբ ադրբեջանական կողմից դիվերսիոն հարձակման փորձի վերաբերյալ:
“Ամենայն հավանականությամբ, տեսնելով, որ դա իրենց չի հաջողվում` ադրբեջանցիներն այս անգամ, հունիսի 17-ի եռակողմ բարձր մակարդակի հանդիպումից անմիջապես հետո գնացին ավելի հեռու` ակնհայտ սադրանքի: Կարելի է ասել, որ դեռեւս չհասցնելով դուրս գալ բանակցությունների սրահից, ադրբեջանական ղեկավարությունը հունիսի 18-ի լույս 19-ի գիշերը Լեռնային Ղարաբաղի Մարտակերտի շրջանում կազմակերպել է դիվերսիոն գործողություն: Գիշերվա քողի տակ ուխտադրուժ հարձակվելը բնորոշ է Ադրբեջանին: Դա առաջին անգամ չի արվում:
Դիվերսիոն ոտնձգության արդյունքում կան զոհեր եւ վիրավորներ: Արցախի զինված ուժերը հետ են մղել այդ հարձակումը: Ակնհայտ է, որ դա նախապես մտածված եւ ծրագրված գործողություն է: Դա եւս մեկ անգամ ցույց է տալիս Բաքվի իրական դեմքը, որն ամեն ինչ անում է բանակցային գործընթացը ձախողելու համար”,- ասել է նախարարը:
A1+ BLOG 
It’s the time The Armenia recognizes “Artsakh’s independence. Enough is enough.
MENQ KNERENQ AZERNERIN AYN JAMANAK ERB NRANQ KSIREN IRENC EREXANERIN AVELI SHAT QAN KATEN MEZ
Ahavor e… erb mardik zohvum en haitararvacts paterazmi jamanak,haskanaum es, baic erb aispes… ches karox vrdovmund haitnel. um en petq aid handipumnery Alievi het? kam paterazm, kam xaxaxutiun
Es amen inch@ chi verjana enqan jamanak qani menq et kextot turq rasayi het pshi pshi enq anum.Aveli chisht klini inqners hardzakvenq u “XISHNIKI” dirq @ndunenq et kextot entamardkanc nkatmamb.Nman anmaqur rasaner@ petqa veracven ashxari eresic.
RETALITATION PLEASE.
4 Armenians dead=40 Azeri’s have to die.
ԱՓՍՈՍ ՄԵՐ ՏՂԱՆԵՐԸ, ՍՐՏԻՑՍ ԱՐՅՈՒՆ Է ԿԱԹՈՒՄ, ՈՒՂՂԱԿԻ ՄԱՐԴ ՈՒԶՈՒՄ Է ԳՈՌԱԼՈՎ ԼԱՑ ԼԻՆԵԼ: ԱՆԿԱԽ ՆՐԱՆԻՑ ԹԵ ԱԶԵՐԻՆԵԸ ԻՆՉՔԱՆ ԶՈՀԵՐ ԵՆ ՏՎԵԼ, ՄԵՐ ՄԻ ԶԻՆՎՈՐԻ ԸՆԿԱԾ ԵՂՈՒՆԳԸ ԱՎԵԼԻ ԹԱՆԿ Է:
ԱԶԵՐԻՆԸ ԴԵՌ ՇԱՏ ԿԶՂՃԱՆ ՊԱՏԱՀԱԾԻ ՀՄԱՐ, ՊԵՏՔ Է ՆՐԱՆՑ ԱՅՆՊԵՍ ՊԱՏԱՍԽԱՆԵԼ ՈՐ ԷԼ ՉՀԱՄԱՐՁԱԿՎԵՆ ՆՄԱՐ ՔԱՅԼԻ ԴԻՄԵԼՈՒ:
Chgitem inch a mtatsum mer xekavarutyun@… Bayc espes papuk hyuranocnerum handipelov u @ntrelov menq aveli enq heranum xaxaxutyunic…
Amen depqum krvi koch anoxnerin evs mek angam hishecnem, vor zohvac barekami diaki vra lac lineln edan el hesht ban chi, mer azg@ es harci shurj arden mek angam nman chakatagir unecel a, erkrordn uxxaki tuyl tal chi kareli… xusapel e petq CANKACAC CHANAPARHOV… (sra mej chi mtnum taracqneri nvirum@)…
Ի՞նչու ոչ մի տեղ չեն նշվում զոհված զինվորների անունները
Hargeli Anet mer kayqum kan ayd zinvorneri anunnery hetevyal hodvacum
ԼՂՀ ՊՆ հայտարարությունը.
Հունիսի 18-ին ժամը 23-ն անց 30-ի սահմաններում Ադրբեջանի ԶՈՒ հատուկ նշանակության ջոկատայինները հատելով ղարաբաղա-ադրբեջանական զորքերի շփման գոտու հյուսիսարևելյան հատվածը, գրոհել են Չայլու գյուղի մերձակա ուղղությամբ տեղակայված ՊԲ դիրքերից մեկը: Նախահարձակ հակառակորդի շուրջ երկու տասնյակ զինվորներից կազմված հետախուզա-դիվերսիոն խմբի վնասազերծման նպատակով ԼՂՀ Զինված ուժերի վերոնշյալ ուղղության ստորաբաժանումների կողմից ձեռնարկված օպերատիվ գործողությունների արդյունքում ադրբեջանական ջոկատայինները կրելով կորուստներ դիմել են փախուստի: Պաշտպանական թեժ մարտերի ընթացքում կորուստներ է ունեցել նաև ղարաբաղյան կողմը. արիաբար զոհվել են`
– կրտս. սերժանտ Գասպարյան Մնացական Ռոբերտի,
– շարք. Բարսեղյան Արայիկ Սևակի,
– շարք. Մանուկյան Էդվարդ Սուրենի,
– շարք. Մելքոնյան Պարույր Արարատի:
Վիրավորվել են`
– կրտս. սերժանտ Մաթևոսյան Գարիկ Յուրիկի,
– շարք. Բադասյան Գալուստ Գարիկի,
– շարք. Արզումանյան Անդրանիկ Վալերիի,
– շարք. Մեսրոպյան Հարություն Վարուժանի:
Հատկանշական է, որ հակամարտող կողմերի շփման գծում ադրբեջանական զինուժի սանձազերծած հերթական լուրջ միջադեպը տեղի է ունեցել ՌԴ նախագահ Դ. Մեդվեդևի նախաձեռնությամբ անցկացված եռակողմ հանդիպումից ընդամենը մեկ օր հետո, որտեղ ի դեպ Ադրբեջանի նախագահն իր պատրաստակամությունն էր հայտնել շարունակել հակամարտության կարգավորման խաղաղ ճանապարհը:
Փաստելով այս և դրան նախորդած դիվերսիոն գործողությունների ու հրադադարի խախտման դեպքերի հաճախակի դարձած պրակտիկան, ԼՂՀ պաշտպանության նախարարությունը անհրաժեշտ է համարում իրազեկել, որ ադրբեջանական կողմն այդ ճանապարհով փորձում է պարբերաբար և նպատակաուղղված ապակայունացնել իրադրությունը հակամարտ զորքերի սահմանազատման գծում և դրանով իսկ հարցականի տակ դնել առանց այդ էլ տարածաշրջանում տիրող փխրուն խաղաղությունը:
ԼՂՀ պաշտպանության նախարարությունը հերթական անգամ Բաքվին հիշեցնում և նախազգուշացնում է, որ ԼՂՀ անվտանգությանը սպառնացող և շփման գոտում իրադրության ապակայունացմամբ հղի` ադրբեջանական կողմի ամեն մի գործողության այսուհետ ևս կտրվի համարժեք պատասխան:
Մեր զինվորական հրամանատությունը կարծում եմ, որ պետք է ձեռնարկի այնպիսի պատասխան քայլեր, որ —–թրքերը էլ երբեք չհամարձակվեն մեր զիվորների վրա հարձակվել: Թրքերը պետք է միշիտ իմանան, որ շատ թանկ կվճարեն դրա համար….ահավոր թանկ: Պետք է վարվեր դրանց հետ այնպես, ինչպես Իսրաելն է պատասխանում իր զիվորներիվ վրա կրակողներին, դեռ մի բան էլ ավելի խիստ: Այդ լեզուն է միայն ——թուրքին հասկանալի:
Իսկ հաջորդ հանդիպման ժամանակ պետք է , որ ալիևին պահանջել գա իր կնոջ հետ և Ս.Սարգսյանին ———- ալիևի ներկայությամբ և օգնությամբ::
???????????????????????????????????/ es et turqeri………………….
Es harcin karelia senc nael…. Karoxanum en anum en, ete anum en u iranc vochmek chi karum asi mi areq kam xi eq arel uremn menq enqan tuyl enq vor hangist pti nstenq texners. isk mer tulutyun@ galisa azgi voch hamaxmbvac lineluc. isk voch hamaxmbac linel@ galisa azgi dastirakutyunic. Ha karelia asel vor pti menq harcakvenq baic de petqa mihat mtacel et @nchov u vonc es harcakvelu … mi xosqov ais lucum@ petqa pntrel mer xekavarutyan u azgi mej ..
cavoq srti menq tuyl enq ajs harcum…bajc hujs unenanq vor amen inch barehajox kavartvi u kkaroxananq eli hangist sharunakel aprel….hamenajn deps mer naxagah@ hima inch vor baner anuma, nenc chi vor vochinch nra koxmic chi arvum…shat handipumner en linum…bajc cavoq srti menq poqr azg enq,,,isk adrbejan@ bavakan meeec azga….u pashtpanner u koxmnakicner aveli shat uni…..hujs unenanq vor verjapes xaxax pajmanner@ k@ndunven…..
Cavakcum em zohvacneri harazatnerin.
Ժողովուրդ ջան մի թերագնահատեք ձեզ
……………….
Ակնհայտ է, որ ալիևը բավարարված չլինելով հանդիպման արդյունքներից հրահրեց հերթական սադրանքը: Անհրաժեշտ էր ինչ որ ձևի վախեցնել ու ցույց տալ իբր առավելություն: Որովհետև մի քանի անգամ արդեն հասցրել էին ցերեկով հարձակվել ու թողնելով դիակներ նահանջել: Ակնհայտ է նաև այն փաստը, որ դիվերսիոնիստները եղել են ոչ հասարակ զինվորներ, այլ պատրաստված: Ուղղակի անհրաժեշտ է մեր զինվորները լինեն մի քիչ աչալուրջ օրվա ցանկացած պահին и все станет на свои места:
Մաղթենք մեր զինվորներին բարի ծառայություն և բարի վերադարձ իրենց հայրենի օջախերը: Իսկ մահացած զինվորները իսկական հայրենիքի հերոսներ են:
Եվ ինչ շառ ու փորձանք որ լինի թող կպնի Ալիևների ընտանիքին:
Ajs hartsum es liovin koxm em mer xekavarutian koxmits arvats te haitararutiunnerin, ev te qailerin. Qani der parq Astso kriv chi sksvel, petq chi vor turqeri pes menq el hoxortanq. Isk ete Astvats chani, kriv@ sksvi, nor Hay zoxovurd@ tsuits kta, baits ed depqum nuinpes, petq chi mets mets xosal. PArzapes amen mard kani ir gorts@ es angam vertsnelov aveli lain anvtangutian goti, ev inchu che, batselov sahman mincev Rusastan.
Միևնույն է Ադրբեջանը ինչ էլ նախաձեռնի չի կարող հախթել ՀԱՅԿԱԿԱՆ ոգին…
Բայց այնուամենայնիվ հարկ է արձանագրել, որ թե այդ դիվերսիան և թե սպասվելիք պատերազմը, իրենից բխող բոլոր բացասական հետևանքներով /ԶՈՀԵՐՈՎ/, հանդիսանում է այն գինը կամ արժեքը, որը ՀԱՅ ժողովուրդը պետք է վճարի սԵՐԺ սԱՐԳՍՅԱՆի կողմից նախագահական աթոռը զբաղեցնելու դիմաց…
Ինչպես Հայ ժողովուրդը վճարեց իր ամբողջ պետական ունեցվածքով ռՈԲԵՐՏ քՈՉԱՐՅԱՆի պաշտոնավարման դիմաց…
Եվ այսպես շարունակելով և զարգացնելով այս տրամաբանությունը` ՀԱՅ ժողովուրդը կկորցնի իր պետականությունը հաջորդ ոչ ԼԵԳԻՏԻՄ իշխանավորի պաշտոնավարման դիմաց…
Դե այժմ նստի և մտածի փառապանձ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՈւՐԴ:
Liovin hamamit em Artur gasparyani het isk cavalin gites vorn e hayrenakic? erb ays tesaket@ hnchec mi qani terterum u vorosh qakhaqakan uzer nuynpes andradarcan dran ishkhanamet mamul@ inchpes arcaganqec… Konkret HAYOC ASHKHAR tertum mi hodvac ka vortekh ays masin khosokhnerin hamematum en adrbejancineri het.. ——————————————————————————- Inchevice khorapes cavakcum em zohvacneri harazatnerin u bolor mer hay zhoghovrtin.
menk eli khaxhtenk azerinerin……….
texi unecacn cujc tvec vor hajkakan koxmn patrast chi paterazmin,ov vor carajela sahmanum,exela dirqerum u motavor patkeracum uni,khaskana vor hest u hangist cen kara motenan dirqerin u edqan mard kotoren,da cujc tvec vor mer banakn martunake miajn xosqerov,u ed havaji xosqern mtam parapanc haj vogi ev ajln el vochmekin chi vogevorum,ed 20 tarva mech voc mi isxanavor andz ed erkri hamar voch mi ban chi arel,azatagrvac taracqnernel zoxovrdi snorqner,erevi arden edelen taqun caxel,apsos dzahelnerin,nujnisk xosq cka vor harazatnerin mxitares,i midzi ajloc indz hasac texekutjunerov zoheri qanakn avelia,isk viravorneric mekn nujnpes mahacele
Artur Gasparyan-ին
Առջը 7 երգ գիտի, 7-ն էլ մեղրի մասին է: Դու չես ամաչում????? դու գետինը չես մտնում???????????? Մեր զոհված զիվորների արյան վրա քաղաքականություն ես խաղում, ԱՄՈԹ ՔԵԶ, ————————-:
Ամեն տեղ ԼՏՊ ես ման գալիս: Քո նմաններն էին, որ մեր զինվորների վրա ,արտի 1-ին նռնարկներ էին նետում, ————–:
@Armen
Apres, Es ei uzum asel du asecir!!!
Inch lav ban linuma sax LTP-na arel, inch@ vatna sax Serjna mexavor.
Inch anenq, es mardkanc uxexi mej ed en srskel, dranic avel ban chen tenum.
ARMEN dzhbakhtutyan patcharneri masin khosel@ AMOT CHI zoherin el het ches beri bayc ays vokhpergutyan mej ukhaki ev anukhaki mekhavorner@ ete patzhveyin guce hnaravor liner hetagayum khusapel nman baneric isk vor ishkhanutyunner@ irenc mekhqi bazhinn unen da kaskacic durs e ete nranq ayn ashkhatanq@ vor tanum en Azatutyan hraparak@ anarik pahelu pokharen Arcakhyan sahmanner@ pashtpanelu vra ashkhateyin guce ays zoher@ chunenayinq. Areq irar chviravorenq u mtacenq, arajarkner anenq te vonc kareli e ays vichakic durs gal. Es mi cragir em arajarkum u indz hetaqrqir e dzer karciq@ Armen jan indz tvum e du karavarutyunum es ashkhatum ( chnayac hnaravor e vor es skhalvum em) kuzeyi qo karciqn el imanal isk arajarks ayspisin e yuraqanchyur spyurqum aprokh hay vor@ uni mijocner petk e hovanavor darna erkrapahi mek kamavor azatamartiki, orinak es patrast em mi azatamartiki askhatavarc@, nra @ntaniqi ogtagorcac gazi, hosanqi ev ayln cakhser@ vercnem indz vra, ev im nman shater@ klinen vor kardzaganqen. Dzvar e mardun zenq vercnel gnal sahman erb @ntaniqd dzhvarutyamb e haci pokh vastakum. Ays depqum menq unenum enq mer hovanavoryali het mshtakan kap, petutyunn el ir hertin vorosh banerum petq e @ndaraji orinak ete canroc ukharkenq tvyal @ntaniqin maqs chgandzvi ev ayln …Yuraqanchyur hovanavor petq e minimum ir hovanavoryali ashkhatavardz@ nra @ntaniqi gazi ev hosanqi hamar inq@ vchari ete kuzena avelin anel da nra gorcn e na amen depqum karokh e zangel ev imanal ir ukharkac ognutyun@ tekh hasel e? Tvyal depqum aravelutyun@ nranum e vor konkret erkrapahi enq ognum, te che maratonnerin mecamasnutyun@ chi masnakcum hamozvac linelov vor ayd gumarner@ talanvum en… Menq shat gorcazurkner unenq hayastanum ev aveli shat apahovvac hayer spyurqum sa mez hnaravorutyn kta avelacnel kamavorneri tiv@ isk ayn ashkhatavarc@ vor petq e vcharer nranc petutyun@ tokh cakhsvi nranc martakan patrastvacutyun@ barcracnelu vra.
Հայ քաղաքական ու պատմագիտական միտքը, մեծ հաշվով, երկու տեսակետ է ներկայացնում երիտթուրքերի կողմից Հայոց ցեղասպանության կազմակերպման փաստի և դրան հաջորդած իրադարձությունների պատճառների կապակցությամբ։ Բնականաբար, կան նաև այլ կարծիք ունեցողներ, բայց ճնշող մեծամասնությունն այն մոտեցումներն ունի, որոնք քննության կառնենք ստորև։
Մարդկանց մի խումբը (պայմանականորեն նրանց անվանենք քիրվայականներ) այն կարծիքին է, թե ցեղասպանությունը տեղի ունեցավ, քանի որ որոշ հայ արկածախնդիրներ իրենց անհնազանդ վարքագծով գրգռեցին թուրքերին՝ նրանց դիմադրելով և Ռուսաստանի հետ սեպարատ քայլերի գնալու պատրաստակամություն ցուցաբերելով։
Քիրվայականները համոզված են, որ եթե շարունակվեր այն կատարյալ (ըստ էության՝ հոտային) հնազանդությունը, որը հայերը դարեր շարունակ դրսևորել էին թուրքերի հետ հարաբերվելիս, ապա մենք անվտանգ կապրեինք ու չէինք կոտորվի։
Մյուս խումբը (պայմանականորեն նրանց անվանենք ծովիցծովականներ) ելնում է «թուրքը մնում է թուրք» սկզբունքից և գտնում, որ թուրք ժողովրդի էությունն է այդպիսին, և ցեղասպանությունն անխուսափելի էր։ Ծովիցծովականներն իրենց հերթին մեղադրում են քիրվայականներին այն տեսանկյունից, որ նրանք կղերապահպանողական հնազանդություն ցուցաբերեցին և պահանջատեր չեղան։
Նկատենք, որ երկու մոտեցումների կրող սուբյեկտներն իրենց քայլերում երրորդ ուժին ապավինելու հայեցակարգով էին առաջնորդվում և հետագայում, երբ անհաջողություն էր լինում, բնականաբար, մեղադրում էին նույն այդ երրորդ ուժին։
Քիրվայական-կղերապահպանողականները կարծում էին, որ պետք էր հնազանդությունը պահպանել այնքան, մինչև երրորդ ուժը գա և փրկի հայերին, իսկ եթե այդ արտաքին ուժը չգա, ուրեմն թուրքական լծի տակ տառապելն ու գոյությունը քարշ տալը մեր ճակատագիրն է։ Սրան հակառակ՝ ծովիցծովականները գտնում էին, որ հերիք ու բոլ եղավ թուրքերին հնազանդվել, բայց … կրկին ապավինում էին երրորդ ուժին, որպեսզի նրա միջոցով թուրքերից ազատագրվեն ու պետություն ստեղծեն։
Ուշագրավ է, որ քիրվայականությունը, որը Արևմտյան Հայաստանի բնակչության ճնշող մեծամասնության կոդն էր, իր առաջնորդ հոգևոր հովիվների միջոցով երբեք չի դրել անկախ պետություն ստեղծելու խնդիր, ի տարբերություն «արկածախնդիրների», որոնց մի մասին, այնուամենայնիվ, հաջողվեց զրկանքների գնով ստեղծել թույլ, բայց ամեն դեպքում պետական միավոր՝ 1-ին հանրապետությունը, որն էլ իր հերթին հնարավորություն տվեց ունենալու այսօրվա անկախ Հայաստանը։
Գաղտնիք չէ, որ վերը նշված երկու մոտեցումների ներկայացուցիչները միմյանց նկատմամբ խոր ատելություն ունեն և տարակարծիք են։ Սակայն երկու խմբի ներկայացուցիչներն էլ միակարծիք են այն հարցում, որ Հայոց ցեղասպանությունը կազմակերպելու մեջ կար այլ երկրների հակահայկական դավադրություն։ Ոմանք մեղադրում են գերմանացիներին, մյուսները՝ ռուսներին, իսկ երրորդները հերսոտած են անգլիացիներից և նույնիսկ հրեաներից։ Բայց ճիշտն այն կլիներ, որ ինքներս մեզ հարց տայինք, թե ինչպե՞ս կարողացան թուրքերն առանց մեծ դիմադրության կոտորել 1,5 միլիոն հայի և տեղահանել միլիոնավոր մարդկանց։ Ինչո՞ւ կազմակերպված դիմադրություն չեղավ։ Սրանք հարցեր են, որոնք պետք է ամենայն մանրամասնությամբ քննության առնվեն ու համապատասխան եզրակացություններ արվեն։
Ըստ իս՝ թուրքական ագրեսիային չդիմադրելը հետևանք էր նաև այն բանի, որ դարեր շարունակ պետականություն չէինք ունեցել, և, հետևաբար, անվտանգության զգացողությունը բթացել էր կամ, ավելի ճիշտ, վերացել։
Թուրքական իշխանության և հայ համայնքի միջև խնդրող-միջնորդի գործառույթ կատարող Հայ Առաքելական եկեղեցին շատ մեծ դրական դեր էր կատարել հայապահպանության գործում, բայց նույն եկեղեցին ինքնապաշտպանության անընդունակ հնազանդ գառնուկ էր դարձրել հայ մարդուն, որը զենք վերցնելու ունակ չեղավ, երբ իր աչքի առաջ մորթում էին իր ընտանիքին։
Առաքելական եկեղեցին հայ գյուղացու մեջ սպանել էր նաև պետականության ձգտումը, ինչը քաղաքական իմաստով մեզ դարձրել էր թերազգ։
Նկատենք, որ Հայ Առաքելական եկեղեցին այսօր էլ նույն ձևով է իրեն պահում։ Հոգևոր դասն այժմ թուրք սուլթանին փոխարինել է ոչ լեգիտիմ հայ նախագահով, և նույն կատարյալ հնազանդությունն է ցուցաբերում իշխանությանը, անկախ երկրի քաղաքացիներից պահանջում է համանման հնազանդություն և փորձում յուրօրինակ լեգիտիմություն հաղորդել իշխանական բոլոր ապօրինություններին։ Ավելին՝ Հայ Առաքելական եկեղեցին կամաց-կամաց ինտեգրվում է գործադիր իշխանությանը և նպաստում կրոնապետության ստեղծմանը, ինչը շատ վտանգավոր է և մեզ կտանի դեպի հետամնաց միջնադար։
Մարդկության զարգացման փորձը ցույց է տալիս, որ երբ եկեղեցին ու պետությունը տարանջատված չեն լինում, ապա այնպիսի կեղտոտ համակարգեր են ստեղծվում, որոնք հետագայում պատճառ են դառնում արյունոտ հեղափոխությունների, քաղաքացիական բախումների և որից հետո երբեմն հասարակությունն ընկնում է մյուս ծայրահեղության գիրկն ու սկսում աթեիստական էթիկայով ապրել, որը նույնքան անընդունելի է, որքան սրբազան ավազակաորջի գոյությունը։
Այն Եվրոպան, որին պաշտոնապես ձգտում է ինտեգրվել ՀՀ-ն, պետության և եկեղեցու տարանջատման արդյունքում է ստեղծվել։ Քաղաքագիտական կանոն է, որ քաղաքացիական հասարակությունը չի կարող կայանալ կրոնապետության պայմաններում։ Հետևաբար, երբ խոսում ենք մեր հանրային կյանքի բարեփոխման մասին, պետք է նկատի ունենալ, որ ռեֆորմացիայի կարիք ունի նաև Հայ Առաքելական եկեղեցին։ Պետականության բացակայության պայմանների խաղի կանոններով հնարավոր չէ անկախ պետության շրջանակներում գործել ու դեռ մի բան էլ տարածել պետականազուրկ շրջանի արժեհամակարգը պետական կառույցներում։
Կղերականության մուտքը պետական համակարգ կվտանգի նաև ազգային անվտանգությունը։ Կղերապահպանողական կամ որ նույնն է՝ քիրվայական մտածողությունը պետականազուրկ ազգերի դավանանք է, և պատահական չէ, որ Հայաստանի առաջին հանրապետությունը կարճ կյանք ունեցավ։ Ճիշտ է, պետական մտածողության կրողներ կային (Արամ Մանուկյան, Գարեգին Նժդեհ, բանակի ղեկավարության առանձին անհատներ), սակայն նրանք այդպես էլ չհասկացված մնացին մեծամասամբ քիրվայական մտածողության ազդեցության տակ գտնվող ժողովրդի լայն շերտերի կողմից և, ըստ էության, պետական կառավարման համակարգից հեռացված էին։ Իսկ նրանք, ովքեր 1918-1920թթ. պետք է որոշումներ կայացնեին, խճճվել էին արտաքին դաշնակիցների ընտրության, ներքին կյանքի կազմակերպման ու պետության զարգացման ուղու հարցերում։
Սևրի դաշնագրի հետևից ընկած՝ առաջին հանրապետության իշխանությունները փորձում էին խուսանավել հակադիր ճամբարներում գտնվող՝ Անգլիայի գլխավորած կոալիցիայի ու բոլշևիկյան Ռուսաստանի միջև, բայց կորցրին և՛ հնարավոր բոլոր դաշնակիցներին, և՛ պետությունը։ Մնացին մենակ։
Բնականաբար, հայ քաղաքական միտքն այս ամենում մեղադրում է կա՛մ բոլշիկներին, կա՛մ անգլիացիներին։ Բայց ճիշտ կլիներ՝ առաջինը մեզ մեղադրեինք ու համապատասխան հետևություններ անեինք։ Չենք արել ու այսօր կրկին նույն սխալներն ենք գործում։
Հայերը մի կողմից ուզում են ծովից ծով Հայաստան ունենալ, բայց խուսափել բանակում ծառայելուց ու պետականաշինության ոլորտում ճիգեր գործադրելուց, իսկ մյուս կողմից ընկնում են թերարժեքության բարդույթի գիրկն ու լավ ապրելը պատկերացնում միայն քիրվայական գաղափարախոսությամբ, որի շրջանակներում կիրականանա միջին հայի՝ բանակում չծառայելու ու պետականաշինությամբ չզբաղվելու ցանկությունը, բայց նույն այդ միջին հայն, ըստ քիրվաների, պետք է մոռանա ծովից ծովի մասին։ Իմ խորին համոզմամբ՝ երկու մոտեցումներն էլ ծայրահեղական են ու ոչ իրատեսական։ Մեկի պարագայում ունենում ենք ֆրուստրացիա, իսկ մյուսի պարագայում՝ ինքնաոչնչացում։
Սևրի դաշնագրի հետ կապված գործընթացները լավագույնս են ապացուցում ասվածի ճշմարտացիությունը։ Մերոնք ուզում էին «շուստրիություն» անել ու այլոց ձեռքերով Տուն կառուցել։ Բնականաբար չստացվեց։
Պատկերացրեք, թե ի՞նչ կլինի, եթե Հայաստանն այսօր որոշի հա՛մ ՆԱՏՕ-ի, հա՛մ ՀԱՊԿ անդամ լինել (ի դեպ, Սերժ Սարգսյանը նման մի բան է ուզում անել, բոլորի համար անհասկանալի «խաղեր» է տալիս և արդյունքները տեսնում ենք)։ Այն ժամանակ մոտավորապես այդպիսի վարքագիծ են ունեցել Հայաստանի իշխանությունները, երբ մի ձեռքով Սևր էին ստորագրում, որը հակաբոլշևիկյան կոալիցիայի փաստաթուղթ էր, իսկ մյուսով՝ բոլշևիկների հետ «խաղեր» տալիս։ Դրա հետևանքով մնացինք մենակ ու հետո սկսեցինք բողոքել, թե «աշխարհը մեր դեմ է». կարծես աշխարհն էլ ուրիշ դարդ ու ցավ չուներ և առավոտյան զարթնում էր՝ հայերին վնաս տալու մտասևեռմամբ։
Սերժ Սարգսյանը հիմա նույն ոճի սխալներ է թույլ տալիս և անհուսալի ու անհասկանալի գործընկերոջ համբավ ձեռք բերում թե՛ Արևմուտքի, թե՛ Ռուսաստանի համար։ Ու հիմա որքանո՞վ է ճիշտ մեղադրել Օբամային, Մեդվեդևին ու Սարկոզիին, ովքեր կոչ են անում արագ լուծել (փաստացի՝ արագ հանձնել) Արցախի խնդիրը։ Նրանք հիմք են ընդունել Հայաստանի իշխանությունների և հայաստանյան մյուս հիմնական ուժերի մոտեցումները։ Չէ՞ որ Հայաստանի քաղաքական դաշտի ճնշող մեծամասնությունը հանձնելուց է խոսում։ Աշխարհի հզորներն էլ ասում են՝ եթե ազգովին ուզում եք զիջեք, որպեսզի լավ ապրեք, ապա մեզ մնում է միայն այդ հարցում ձեզ օգնել։
Բա ուրիշ ի՞նչ հայտարարեն ԱՄՆ–ն, ՌԴ–ն ու Ֆրանսիան, երբ Հայաստանի նախագահը հարցազրույց է տալիս ու ասում, թե պատրաստ է հաշված ժամերի ընթացքում ազատել անվտանգության գոտին և միջազգային հանրությանն ու Ադրբեջանին հաշվետվություն է տալիս ազատագրված տարածքները չբնակեցնելու մասին, իսկ նախագահի աթոռի համար փողոցային «մարտեր» մղող «էջմիածնական միաբանը» «էն գլխից» պայքարի մեջ է մտել հողերը շուտափույթ հանձնելու քիրվայական վճռականությամբ ու, ըստ էության, Հայաստանի այսօրվա վիճակի հիմնական պատճառ է համարում այն, որ Արցախում հաղթել ենք և հողեր ազատագրել։ «Հենց էդ հողերը տանք՝ Սերգո ջանը լավ կապրի»,-հայտարարում է «միաբանը», և դա Հայաստանում գնահատվում է որպես խորաթափանց ու գերիմաստուն քաղաքականության դրսևորում։ Սա՛ է մեր քաղաքական գործիչների դեմքն ու մտածողությունը, ինչի՞ մասին է խոսքը, ումի՞ց ենք բողոքում։
Պատմական զուգահեռներ անցկացնելով՝ եկեք ինքներս մեզ հարց տանք ու հասկանանք, թե ի՞նչ մեղք են գործել դրսի ուժերը Սևրի դաշնագրի ու «ֆուտբոլային» դիվանագիտության պահով։ Որ չե՞ն կռվել մեր փոխարեն, որպեսզի ապահովեն Սևրի քարտեզով մեզ հատկացված տարածքների հայկականացումը, կամ որ մեր «նախաձեռնողական» գյուլամոլությունը չե՞ն կանխել։ Բայց չէ՞ որ ոչ մի ազգ այլ ազգի համար պարտավոր չէ կռվել ու հող գրավել, իսկ հետո նվիրել այդ հողերն ու, իր պարտքը կատարածի գիտակցությամբ, գնալ տուն։ Սակայն ուշագրավ է, որ հայ քաղաքական միտքը հենց այդպես էլ պատկերացնում էր ծովից ծով Հայաստան ստեղծելու ծրագիրը։ Նուբար փաշան նույնիսկ Կիլիկիան էր պահանջում և անգամ Սևրից գոհ չէր։ Եվրոպացիներին այդ ամենը երևի մի լավ զվարճացրել է, բայց նրանք նրբանկատորեն չեն արտահայտվել՝ հասկանալով, որ ցեղասպանությունից մի կերպ փրկվածները բարոյական իրավունք ունեն պահանջներ դնելու, բայց արտաքին քաղաքականության մեջ բարոյականությունն առաջին տեղերում չէ։ Միայն «չոր» անգլիացիները մեզ ուղիղ հասկացրին, որ իրենց նավերը մեր լեռները բարձրանալ չեն կարող, ու դրա համար էլ հայ քաղաքական միտքը չի սիրում անգլիացիներին, քանի որ մշտական փորլուծով տառապող այդ «նագլի» ազգը չեկավ ու մեր փոխարեն չկռվեց թուրքերի դեմ։
Մի պահ մերոնք անգամ հույներին էին փորձում համոզել, թե ինչքան լավ կլինի, որ հույներն Աթաթուրքի դեմ մեծ ճակատ բացեն Թուրքիայի արևմտյան հատվածներում, որպեսզի արևելյան հատվածները բեռնաթափվեն թուրքական զորքից, բայց հույներն էլ «թարախ» դուրս եկան ու մտահոգված էին բացառապես սեփական ազգային խնդիրներով ու այդ լայն ճակատը չբացվեց: Իսկ մենք հույների վրա այդքա՜ն մեծ առաքելություն էինք դրել… (Սևրի դաշնագրի ու դրան նախորդած ու հաջորդած գործընթացների մասին՝ խորհուրդ կտամ կարդալ դիվանագետ Ավետիս Ահարոնյանի «Սարդարապատից մինչև Սևր և Լոզան» գիրքը. ապշեցուցիչ միամտություն է եղել մեր արտաքին քաղաքականության մեջ, ինչի համար պարզապես ամաչում եմ)։
Այն ժամանակ հայերը պահանջում էին 160 հազ. քառակուսի կիլոմետր, բայց կորցրին այն ամենի մի մասը, ինչ կար փաստացի։ Հիմա վիճակը ճիշտ հակառակն է, բայց հայերս կրկին անհասկանալի ենք մեզ պահում։ Արցախի պատերազմի արդյունքում մեր զորքը կանգնած է այն տարածքներում, որոնք փաստացի մեր վերահսկողության տակ են, բայց հայ քաղաքական միտքը և հանրության մի ստվար մասը կարծում է, որ ԼՂՀ-ի ազատագրված տարածքները պետք է հանձնել, որպեսզի լավ ապրել։
Ասել է թե՝ հայ ժողովուրդը մշտապես սխալ կոդերի մեջ է հայտնվում։ Նախկինում տարածք չունեինք, բայց առանց կռվի ուզում էինք դա ստանալ, իսկ հիմա տարածք ունենք, բայց ուզում ենք առանց կռվի դրանք հանձնել։ Համաձայնե՛ք, որ սրանք պետականազուրկ ազգի մտածողության և քաղաքական անմեղսունակության վառ օրինակներ են, և դա է պատճառը, որ պարբերաբար մնում ենք առանց դաշնակիցների ու հետո հայտարարում, թե «աշխարհը մեր դեմ է, հետևաբար պետք է զիջենք, որ փրկվենք»։ Ու այդպես զիջելով մի օր կարող ենք նաև Երևանին էլ հասնել։ Երևանը, որ հանձնենք՝ ընդհանրապես լավ կապրենք, քանի որ ոչ միայն փակ սահման չենք ունենա, այլև սահման ընդհանրապես չի լինի ու կարելի է պատկերացնել «Սերգո ջանի» կենսամակարդակի հետ կապված զարգացումները … Հը՞։ Ի՞նչ ասեցիք, հարգելի՛ քիրվաներ։ Միգուցե այդպե՞ս շարժվենք։
Այդ կղերապահպանողական–քիրվայական մտածողությունը պետք է արմատախիլ անել մեր միջից ու քաղաքական դաշտից, եթե, իհարկե, որոշել ենք ուշացած ազգի կարգավիճակից հրաժարվել ու դառնալ ժամանակակից երկիր։ «Պահանջել ու հանձնել» մոտեցումներին պետք է փոխարինի «պահել ու զարգացնել» կոդը, որը ենթադրում է պետականաստեղծ աշխատանք և արժանապատիվ արտաքին ու ներքին քաղաքականություն։ Այս դեպքում դաշնակիցներ միշտ էլ կգտնվեն ու երբեք մենակ չենք մնա։
Անդրանիկ Թևանյան
«Հայ ժողովուրդը մշտապես սխալ կոդերի մեջ է հայտնվում։ Նախկինում տարածք չունեինք, բայց առանց կռվի ուզում էինք դա ստանալ, իսկ հիմա տարածք ունենք, բայց ուզում ենք առանց կռվի դրանք հանձնել։ Համաձայնե՛ք, որ սրանք պետականազուրկ ազգի մտածողության և քաղաքական անմեղսունակության վառ օրինակներ են, և դա է պատճառը, որ պարբերաբար մնում ենք առանց դաշնակիցների ու հետո հայտարարում, թե «աշխարհը մեր դեմ է, հետևաբար պետք է զիջենք, որ փրկվենք»։ Ու այդպես զիջելով մի օր կարող ենք նաև Երևանին էլ հասնել»։
@Artur Gasparyan
–
Արթուր միանշանակ ասածներիդ հետ համաձայն եմ: Ցավալին այն է որ անցած 20 տարիների ընթացքում չունեցանք մի հայրենասեր առաջնորդ:
–
Կուզենաի մեկ օրինակ բերել այդ կղերապահպանողական–քիրվայական մտածելակերպ ունեցողներից: Եթէ ուշադրություն դարձնես նրանք բոլորը մարդուն բնութագրելիս միշտ օկտագործում են ասենք լավ մարդ, նորմալ մարդ, մարդկային մարդ, բարի մարդ և այլն բայց երբեք չեն բնությագրում նրանց որպես հայրենասեր մարդ: Սա խոսում է մարդու աշխարահայացքի մասին, այս մարդիկ համամարդկային ստամոքսներ են որոնց ուղղեղը գտնվում է ստամոքսի մեջ: Այո, սա գալիս է ոչ պետական մտածելակերպից: Բախտներս բերեց որ 90-ականերին կար մի 5-տոկոս որի շնորհիվ ունենք այսօրվա Հայաստանը Արցախով: Վաղը հնարավոր է որ այդ 5-տոկոսի ուժերը չհերիքի և Հայաստան պետությունը վերանա: Հարկավոր է 5-տոկոսը դարձնել 95-ի և ազատվել այս ազգադավ և օտար իշխանություներից:
Համոզված եմ, որ աստված չանի հանկարց պատերազմ սկսի ապա հարկավոր է Քչարյանի տղեքին համազգեստ հաքցնել, զինել…. կներեք դրանց ձեռքը չարժի զենք տալ, դրանք զեքը հակառակ են օգտագործում… ինչևէ հարկավոր է ուղարկել ռազմաճակատի առաջին գիծ…
Չնայած դրանց հերը անմիջապես ՀՀ քաղաքացիությունից տղեքին կհանի կտանի Ալբանիայի քաղաքացի կսարքի…
Դրանց ցեղին քաղաքացիությունը պահի տակ էր պետք, որպեսզի օգտագործելով ՀՀ քաղաքացիությունը միլիարդներ դիզեին ու թռնեին….
Դե հիմա մտածի Հայ ժողովուրդ….
Շարունակելի….
Isk yete ir dgherkin Albanatsi garogh er tartsnel, inchu 1992 tvin (baderazmi dej orerin) ch@ dartsrets? Gam inchu 1988 tvin gharabagh@ ch@lkets u ira u ir @ndaniki hamar hangisd gyank chpndrets Los-um gam Moscva-um? Gam el inchu ir dzanr viravor akhpore ch@ prkets Japonia gam yes im vor zargatsats bedutyun@ ugharkelov?
Hartser, voronts masin harg e mdadzel martkants davajan anvaneluts arach.
uzek chuzek SERQANDAKANER ev VSKAPNER des shat kich gamanake mnazel ktesnvenk krvi dashtum duk ichu ek @ndunak,bayz xhelks chi ktrum vor duk kkrvek duk mer heteviz kzbaxhvek talanchutjan da dzer peshakn e.
Sa el mer Ijevan qaxaqum katrvox Turqamed irakanutyunn e